Vaka - 01.09.1929, Side 119

[ vaka]
ORÐABELGUK.
245
EÐLI ÍSLENDINGA.
í spánnýrri grein eftir síra Ragnar E. Kvaran stend-
ur þessi klausa: „Dr. Sigurður Nordal tekur fyrstur
manna til þess að rita um „eðli íslendinga" fyrir þrem-
ur árum, því likast, sem þetta vœri eitthvert ákveðið
hugtak, inörkin væru næsta skýr milli eðlis íslendinga
og eðlis annara rnanna. Nú má vitaskuld vel vera, að
eitthvert sinn leiðist það í ljós — en þó ekki fyr en
eftir langa og erfiða rannsókn — að upplag íslenzku
þjóðarinnar sé að einhverju leyti svo sérstakt, að rétt-
lætandi gæti talizt að tala um „eðli“ hennar sem sér-
stakt fyrirbrigði í sálarfræði. En það þarf alveg ein-
stakt hispursleysi til þess að henda slíka vanhugsun
sem þessa á lofti, og lýsa því yfir, að það sé einmitt
þetta, sem maður hafi verið að skrifa um i aldarfjórð-
ung“ (Iðunn XIII, 287).
Mér er ekki fyllilega ljóst, í hverju þessi „vanhugs-
un“ min er fólgin. En um tvennt getur verið að ræða.
Annaðhvort að mér liafi skjátlazt í þvi, að íslendingar
eigi sér yfirleitt nokkurt sérstakt eðli, eða þá, að eg
hafi talið, að þetta eðli væri þegar fullkunnugt, svo að
ekki þyrfti um það efni frekari rannsókna við.
Síðari ásökuninni get eg hiklaust neitað. Hvar sem
eg liei' minnzt á þetta efni, hef eg talað um það sem
torsótt og flókið rannsóknarefni. f blaðagrein, sem eg
ritaði fyrir þremur árum um rannsóknir dr. Guðm.
Finnbogasonar á eðlisfari fslendinga, komst eg svo að
orði: „Að vísu er torvelt að festa hendur á sliku efni.
Mér dettur ekki í hug, að hann (þ. e. G. F.) finni neina
örugga greinargerð eðlisfars vors, er segja megi í fám
orðum. Honuin dettur það ekki i hug sjálfum". Og í
grein í Iðunni, sem kom út um sama leyti (og síra
Ragnar líklega á við), tala eg um, að samvinna þurfi
að vera milli skálda og fræðimanna til þess að skapa
g r u n d v ö 11 íslenzkrar sálarfræði og Iífsskoðunar. Eg
hef sjálfur árum saman verið að viða að mér efni í rit
um islenzka menningu. Og svo langt er eg þó kominn
ineð það verk, að mér er orðið Ijóst, hversu geysimikið
er óunnið á þessu sviði.
En er þá um hitt að ræða, að öll leit og rannsókn,
er heinist að því að gera sér Ijóst „eðli íslendinga" sé
eftirsókn eftir vindi, af því að engin mörk verði fundin