Fréttablaðið - 21.11.2009, Blaðsíða 16

16 21. nóvember 2009 LAUGARDAGUR
greinar@frettabladid.is
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík SÍMI: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál) hdm@frettabladid.is
MENNING: Páll Baldvin Baldvinsson fulltrúi ritstjóra pbb@frettabladid.is HELGAREFNI: Anna Margrét Björnsson amb@frettabladid.is og Sigríður Björg Tómasdóttir sigridur@frettabladid.is ALLT OG SÉRBLÖÐ: Roald Eyvindsson roald@frettabladid.is og Sólveig Gísladóttir solveig@frettabladid.is
ÍÞRÓTTIR: Henry Birgir Gunnarsson henry@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRI: Jón Kaldal jk@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is
Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt
að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu
formi og í gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871
SPOTTIÐ
ÞORSTEINN
PÁLSSON
AF KÖGUNARHÓLI ÞORSTEINS PÁLSSONAR
U
m þessar mundir er verið að taka mjög afdrifaríkar
ákvarðanir í skattamálum hér á landi. Skattahækk-
anir upp á tugi milljarða munu draga almenning og
atvinnulíf hér á landi enn meira niður, auka atvinnu-
leysi og verðbólgu og veikja baráttukraft þjóðarinnar.
Neysla mun minnka, sem mun hafa áhrif á fjölmörg fyrirtæki og
lækka þannig skatttekjur ríkisins. Skattkerfið verður flóknara
með fleiri skattþrepum. Aukinn skattur verður lagður á sparnað
fólks með umtalsverðri hækkun fjármagnstekjuskatts og hækkun
á tryggingargjaldi sem er beinn launaskattur á fyrirtæki. Eignar-
skattur er nánast eins og eignaupptaka. Engin vissa er svo fyrir
því að þessi aukna skattheimta muni skila sér. Á sama tíma er
fólk að taka á sig launafrystingu og jafnvel launalækkun.
Auk beinna skatta á fyrirtæki og einstaklinga á meðal annars
að hækka virðisaukaskatt á mikilvægar greinar eins og veitinga-
húsastarfsemi og búa til enn nýtt þrep í virðisaukaskatti. Þetta
mun hafa slæm áhrif á rekstur veitingastaða og þar með veikja
samkeppnisstöðu þeirra sem sinna ferðaþjónustu. Þetta mun enn
frekar auka flækjustig og misferli í skattheimtu.
Margt bendir til þess að misrétti sé meira en nokkru sinni
fyrr. Þetta endurspeglast til dæmis í því að bankastofnanir ráða
nú hvaða fyrirtæki lifa, hver deyja og hvernig þau eru seld eða
skuldir afskrifaðar. Bankarnir skipa líka stjórnarmenn. Þau
fyrirtæki sem lifa eru síðan mikið undir stjórn ríkisbankanna.
Fasteignafélög verða gjaldþrota eða fá afskrifaðar skuldir og
geta boðið umtalsvert lægra leiguverð á húsnæði í samkeppni
við fyrirtæki sem eru í eðlilegum rekstri. Þannig lenda vel rekin
fyrirtæki sem skulda lítið í miklum erfiðleikum.
Í viðtali í Kastljósi á fimmtudagskvöld lýsti Styrmir Gunn-
arsson, fyrrverandi ritstjóri Morgunblaðsins, þeirri eindregnu
skoðun sinni að færa þyrfti völdin frá flokkunum eða stjórn-
málamönnunum til fólksins. Hann hefði mátt predika þetta betur
þegar hann var ritstjóri, en það er alveg rétt að fjármunir og
völd eru að flytjast í auknum mæli frá fólkinu til ríkisvaldsins
og stofnana og fyrirtækja í eigu ríkisins til greiðslu á gífurlegri
skuldasöfnun þjóðarinnar. Skattkerfið verður flóknara og stað-
greiðslukerfi skatta eyðilagt. Þetta mun dýpka kreppuna og draga
kraft og kjark úr fyrirtækjum og einstaklingum.
Stjórnvöld boðuðu fyrst óhuggulega miklar skattahækkanir, en
hafa nú eitthvað slegið af. Eftir standa samt miklar hækkanir og
mun flóknara skattkerfi. Því miður er ekki víst að þjóðin átti sig á
því hvað þessar skattkerfisbreytingar eru hættulegar og flóknar.
Við þurfum að hafa fullan skilning á því að ekki er hægt að skera
allt niður í ríkisrekstrinum og ná þarf jafnvægi á einhverjum
árum. En það eru til fleiri leiðir en þessi skattahækkunarleið
og þessi skattkerfisbreyting er ekki heillavænleg. Vonandi tekst
stjórnmálamönnum í öllum flokkum að vinna saman að því núna
að finna betri lausn á vanda þjóðarbúsins. Ef einhvern tíma er
þörf á samstöðu þá er það núna.
Auknar álögur á atvinnulíf og almenning:
Skaðlegar
skattahækkanir
ÞORKELL SIGURLAUGSSON SKRIFAR
Að ákveðnu marki er ný tekjuöflun ríkissjóðs óhjákvæmileg við ríkj-andi aðstæður. Þar hefur
ríkisstjórnin rétt fyrir sér. Fram-
sóknarflokkurinn virðist að vísu
ekki telja hennar þörf. Sjálfstæð-
isflokkurinn hefur á hinn bóginn
teflt fram nýjum hugmyndum til
umræðu.
Þær tillögur eru alls ekki óum-
deildar. Einn kostur þeirra er þó
sá að þær kollvarpa ekki skattkerf-
inu og þeirri meginhugsun sem það
byggir á. Annar kostur felst í því
að með þeim má að mestu komast
hjá neikvæðum áhrifum á atvinnu
og verðmætasköpun.
Sú leið sem ríkisstjórnin valdi
felur í sér að það einfalda stað-
greiðslukerfi
skatta sem lög-
fest var 1987 er
eyðilagt. Í stað-
inn kemur flók-
ið kerfi sem
mun færa hluta
skattgreiðslna í
eftir á uppgjör.
Um leið og búið
er að gera kerf-
ið ógagnsærra.
Í ljós mun koma að þörf verður á
stöðugum breytingum til þess að
rétta hluti af gagnvart einum hópi
þetta árið og öðrum það næsta.
Annar þáttur tillagna ríkis-
stjórnar innar beinist að atvinnu-
lífinu. Nú má vitaskuld segja
að fyrirtækin eigi að bera sínar
byrðar. Við ríkjandi aðstæður er
þó mest um vert að þær ráðstaf-
anir sem gera þarf stuðli frem-
ur að vexti en að draga úr honum.
Þó að ríkis stjórnin hafi gefist upp
á verstu hugmyndum sínum um
fyrir tækjaskatta er ekki unnt að
horfa fram hjá neikvæðum áhrif-
um á verðmætasköpun.
Í ljósi þess að annar stjórnarand-
stöðuflokkurinn hefur teflt fram
málefnalegum hugmyndum um
skattabreytingar er óskiljanlegt að
ríkisstjórnin hafi ekki leitað eftir
viðræðum um víðtækari samstöðu.
Það sýnir að starfs grundvöllur
ríkisstjórnarinnar er verulega til
vinstri við þá hugmyndafræði sem
býr að baki miðjuhugsun norrænu
velferðarhagkerfanna.
Hví má ekki leita samstöðu?
Fjármálaráðherra hefur sagt að bylta þurfi skattkerfinu fyrir þá sök að gamla kerf-ið sé reist á flötum tekju-
skatti frjálshyggjuhagfræðinnar.
Fjölmiðlar hafa endurvarpað þess-
ari fullyrðingu athugasemdalaust
án þess að leita svara við því hvort
hún hafi við einhver rök að styðj-
ast. Það sem meira er: Engir stjórn-
málamenn hafa andmælt henni.
Hvernig víkur þessu við í raun
og veru? Svarið er skýrt: Það er
einfaldlega rangt að núverandi
kerfi byggist á því sem kallað er
flöt skattlagning. Með því að per-
sónuafslátturinn er föst krónutala
felst í kerfinu stighækkandi álagn-
ing eftir tekjum upp að ákveðnu
marki. Segja má að kerfið feli í
sér sérstakt skattþrep fyrir hvern
skattgreiðanda.
Fullyrðing fjármálaráðherra um
þetta efni er þar af leiðandi ósönn.
Jafnframt liggur fyrir að óþarft er
að kollvarpa kerfinu og eyðileggja
einfaldleika þess til að ná fram stig-
hækkandi skatti eftir tekjum.
Hvað þá með frjálshyggjuhag-
fræðina? Svarið er þetta: Sú pólit-
íska leiðsögn sem embættismenn
fjármálaráðuneytisins höfðu 1986
til 1987 var samkomulag þáverandi
ríkisstjórnar við Alþýðusambandið
og Vinnuveitendasambandið. Einn
helsti hugsuðurinn var þáverandi
hagfræðingur Alþýðusambandsins.
Pólitíska leiðsögnin byggðist á víð-
tækri málamiðlun og sátt.
Staðhæfing fjármálaráðherra um
frjálshyggjuhagfræði er lýðskrum
af versta tagi og óvirðing í garð
þeirra fulltrúa Alþýðusambands-
ins sem tóku þátt í stefnumótun-
inni á sínum tíma af heiðarleika og
trúmennsku gagnvart hagsmunum
umbjóðenda sinna.
Fjármálaráðherra verður hins
vegar að njóta sannmælis. Hann var
að því leyti víðsýnni árið 1987 en nú
að þá stóð hann og flokkur hans með
kerfisbreytingunni. Fyrsta ákvörð-
unin um að láta persónuafslátt og
barnabætur ekki fylgja lánskjara-
vísitölu eins og um var samið við
verkalýðshreyfinguna í byrjun var
svo tekin af ríkis stjórn sem bæði
núverandi fjármálaráðherra og
forsætisráðherra sátu í. Þá var ekki
minnst á frjálshyggju.
Lýðskrum
Úr röðum þingmanna VG heyrast nú kröfur um að Alþingi falli frá ákvörðun sinni að sækja
um aðild að Evrópusambandinu.
Krafan er rökstudd með tilvísun
í skoðanakönnun sem sýnir and-
stöðu meirihluta þjóðarinnar við
aðild. Hins vegar er látið hjá líða
að draga ályktun af hinni niður-
stöðunni er sýnir fylgi meirihluta
þjóðarinnar við að viðræður fari
fram.
VG er eini flokkurinn sem er
með fyrirvaralausa andstöðu við
aðild. Framsóknarflokkurinn og
Samfylkingin hafa aðild á stefnu-
skrám sínum. Sjálfstæðisflokkur-
inn tók neikvæða afstöðu varðandi
aðild á landsfundi en ályktaði jafn-
framt á þá leið að ekki fengist botn
í álitaefni er lúta að hagsmunamat-
inu nema í aðildarviðræðum.
Á þessu stigi snýst kjarni þess-
arar deilu einmitt um þetta atriði.
Þeir sem eru andvígir aðildinni
hafa ekki málefnaleg rök gegn því
að staðreyndir verði leiddar í ljós
með viðræðum. Þeir sem hlynntir
eru aðild verða líka að viðurkenna
að endanleg afstaða til þess hvort
hún er fær hlýtur að byggja á því
að allar staðreyndir er lúta að hags-
munamatinu liggi skýrar fyrir.
Þeir sem standa vilja vörð um
íslenska hagsmuni, og ekki eru
andsnúnir vestrænu samstarfi
eins og VG, geti trauðla verið á
móti því að reynt verði af fullum
metnaði að leiða í ljós þær stað-
reyndir sem hagsmunamatið snýst
um. Mikilvægt er að sem best sam-
staða ríki um þá hagsmunagæslu.
Á eftir geta menn síðan skipt sér í
fylkingar.
Viðræður og hagsmunagæsla
Stilling hf. • Sími 520 8000 • www.stilling.is • stilling@stilling.is
Bílavarahlutir