Fréttablaðið - 21.11.2009, Blaðsíða 73

LAUGARDAGUR 21. nóvember 2009 45
„Þú sem hefur ferðazt um fjallið
í brjósti mínu/og veizt allar leiðir
þess/segðu það eingum.“ Ég hef
verið hugfanginn af ljóðaheimi
Þorsteins í rúmlega tuttugu ár, eða
frá því ég tók Tannfé handa nýjum
heimi á bókasafninu í Keflavík ein-
hvern tíma á níunda áratugnum.
Þorsteinn er eitt þeirra skálda, og
þau eru ekki mörg, sem fara með
lesandann alveg upp að kjarnan-
um. Það er eins og hann þekki
fjallið í brjósti mannsins, viti allar
leiðir þess, hvað það er torsótt,
hvað það er myrkt en viðkvæmt.
Hann getur verið dulur í skáld-
skapnum, velur stundum orð sem
eru eins og ættuð úr öðrum tíma,
en undir er alltaf hiti, skaphiti, hiti
lífsins, og leit, áköf leit eftir ham-
ingju, leit að hamingju manns-
ins. Þorsteinn er skáld sem spyr
mikilvægra spurninga og notar
ævafornar aðferðir í bland við
nýjar, ljóðin hans eru tímalaus en
órói, fegurð og feigð samtímans
titrar í þeim öllum.
Bréf til Kristsjáns
Og um myrkrið í hjartanu
hefur margur freistazt að kveða;
en það er ekki það –
nei, ekki endilega það:
heldur misvísandi vegir
slóttug kjörr
og jafnvel oftar en hitt sindrandi
sólskin
á þeim stéttum sem gáfu fyrirheit
um forsælu.
Og heitt.
Svo heitt að menn gefa upp
gönguna
við fyrsta horn
sé þar beini í boði
og gleyma
gleyma um sinn
í hvers brjóst var hafin
svo þorstlát vegferð.
Úr Vatns götur og blóðs (1989).
JÓN KALMAN
STEFÁNSSON
Órói, fegurð og
feigð samtímans
Þorsteinn frá Hamri er töffari. Eða
þannig upplifi ég hann. Maður
kemur að höfundum með alls konar
hætti og fyrir alls kyns tilviljanir. Ég
uppgötvaði hann sem barn. Á heimili
afa míns og ömmu á Akureyri var
mikið bókasafn fullt af þjóðlegum
fróðleik, ævisögum, þjóðsögum og
ævintýrum og svo var barnabókahilla
með gömlum barnabókum í bland
við nýrri sem maður las upp til agna.
Þar var meðal annars bók um Hróa
hött með miklum þjóðfélagslegum
boðskap sem mér þótti varið í. Svo
var í þessari hillu fyrir slysni skáld-
saga eftir Þorstein frá Hamri sem
heitir Haust í Skírisskógi og var með
mynd af Hróa hetti framan á, Hróa
hetti sem vörumerki
utan af hveitipokum.
Þessa bók fór ég
að lesa. Þetta var
skrýtnasta bók sem
ég hafði nokkru sinni
lesið en ég böðlaðist
í gegnum hana. Ég
hafði lesið svolítið í
Íslendingasögum og
gat tengt mig við þær
en þetta var eitthvað
allt annað og frekar
eins og verið væri
að gera hálfpartinn
stólpagrín að öllu sem tilheyrir þjóð-
ararfi. Það var erfitt að henda reiður
á sögunni og ekkert fast í hendi,
bókin á einhvern hátt
tímavillt og heimavillt,
hugmyndaheimur henn-
ar úr einhverri fjarlægri
framtíð og löngu liðinni
fortíð í senn. Síðan
uppgötvaði ég ljóðin
hans. Þorsteinn er af
kynslóð skálda sem létu
það ekkert þvælast fyrir
sér að nota þjóðlegar
aðferðir í bland við
nýjungar að vild, ekki
útlendingur með sama
hætti og atómskáldin.
Hann er beittur höfundur og býður
ekki upp á neinar ódýrar lausnir, oft
rammpólitískur og alltaf krítískur og
ekkert er jafn fjarri þessum textum
en skáldmærð og værð, grunnar
sannfæringar eða andvaraleysi. Hann
er í senn eldforn og ofurnútímalegur
höfundur, upplifði heim sem maður
kannski rétt náði í skottið á og hefur
einstakt næmi fyrir samtíma sínum,
oft algert ofnæmi, og frábær tök á
tungutaki allra tíma. Það er sama
hvar gripið er niður í gríðarmikið
höfundarverk Þorsteins, hann hefur
alltaf eitthvað fram að færa og ég
gríp með reglulegu millibili fram bók
eftir hann og seilist í einhverja hálf-
munaða línu. Hann á svo sannarlega
skilið að fá Jónasarverðlaunin og,
já, þótt fyrr hefði verið. Þorsteinn er
töffari.
HERMANN STEFÁNSSON
Eldforn og ofurnútímalegur
Við týnumst
Við týnumst
göngum á fjörur
og finnum okkur sjálfa í tætlum.
Til að glatast svona
þarf ekki stríð
ekki umferðarslys
ekki vegvillu
varla vín –
hið ósagða nægir.
Og við erum lengi
að koma okkur í samt lag –
en að því mun samt að eilífu stefnt.
Þó erum við í hvert sinn vissir um
að enn munum við týnast,
og að þegar við loks finnum okkur
á ný
verðum við hroðalega leiknir.
úr Jórvík (1967)
Auglýsingasími
– Mest lesið