Vikan - 18.02.1965, Blaðsíða 15

Fyrst til
tunglsins,
síðan kemur
hitt

Margir eru þeirrar skoðunar, að
sumar Afrikuþióðir, sem nú eru
sem óðast að fá sjálfstæði, vanti
svo sem 400 ára þróun til þess
að geta staðið á sama menn-
ingarstigi og hvítir menn. Ýmislegt
bendir til þess, að þessi skoðun
hafi talsvert til síns máls. Það sem
þessir menn taka sér fyrir hendur,
sumir hverjir, er vægast sagt barna-
skapur. Dæmi: Eitt hinna nýfrjálsu
landa er Norður-Rodhesia, sem nú
heitir raunar Zambia. Þar geng-
ur vel flest á afturfótunum, megin-
partur fólksins hvorki læs né skrif-
andi og annað eftir því. Náungi
að nafni Edvard Nkoloso útnefndi
sjálfan sig geimferðamálaráðherra
yfir þessu landi og hófst þegar
handa með tilraunir. Kvenmaður
einn í góðum holdum var valin til
þess að verða fyrsti geimfari
Zambias. Nkoloso stjórnar sjálfur
þjálfun geimfarans; lætur hana
skríða inn í tóma olíutunnu og velt-
ir tunnunni síðan niður brekku við
mikinn fögnuð áhorfenda. Hann
segir: ,,Við erum að æfa lend-
inguna á tunglinu. Siðan læt ég
Mörtu róla sér í rólu til þess að
æfa hana í þyngdarleysinu. Eld-
flaugar? Nei, þær eru ekki til enn-
þá." Það er óneitanlega dálítill
vankantur á tunglprógramminu. En
ráðherrann vonast til að rætist úr
því. Hann gerir sér vonir um að
fá „geimpeninga" frá Sameinuðu
þjóðunum, 20 milljónir dollara til
að byrja með.
Haraldur lítur í kringum slg
Nú getur svo farið, að pólsk prins-
essa verði drottning Noregs. Har-
aldur krónprins hefur upp á síðkast-
ið verið töluvert á ferli með Tatjönu
prinsessu Radziwill. Verði sú raun-
in á, að þau bindi saman trúss sitt,
verða Norðmenn skátengdir Kenn-
edy-fjölskyldunni, því Tatjana
Radziwill er terigd systur Jacque-
line, Lee prinsessu Radziwill.
Það er langt síðan sænski stálframleiðandinn og milljónarinn Axel
Wenner-Gren fór að koma á framfæri járnbrautartegund, sem almennt
hefur verið kölluð eineinungur hér á landi.
Einteinungur er það kallað vegna þess að vagninn rennur eftir ein-
um járntein — einni járnbraut — sem byggð er á háum stöplum. Við
þetta vinnst margt, eins og t.d. það að brautin tekur minna svæði og
því mögulegt að leggja hana um þéttbýl hverfi, um miðjar borgir og
jafnvel yfir hús. Annar kostur er sá, að snjór háir ekki umferð vagns-
ins á brautinni, og enn er það að hraði þessa farartækis er töluvert
meiri en járnbrauta.
Fyrsta reynslubrautin var byggð í bænum Fúhlingen, rétt hjá Köln
í Þýzkalandi 1957. Hún er 800 metra löng, en Wenner-Gren lagði
sjálfur tugi milljóna króna f fyrirtækið. Síðan hafa slíkar brautir verið
byggðar víða, m.a. í Disneyland við Los Angeles, á heimssýningarsvæð-
inu í Seattle, f Turin og í tveim japönskum skemmtigörðum. Lengsta braut-
in, sem ennþá hefur verið byggð, 13,2 km., var nýlega vígð í Tokyo. [
Essen, þar sem er mjög þéttbýlt, hefur nýlega verið ákveðið að létta
umferðina með því að byggja slíka braut um þéttbýlt hverfi, 4,5 metra
yfir götunum. Lengdin hefur ekki ennþá verið ákveðin.
Vafalaust eiga þessar brautir eftir að ná meiri vinsældum, þegar meiri
reynsla og þekking er komin á kerfið. Vagnarnir taka 100 manns, og
renna á loftfylltum hjólum á brautinni, en jafnvægishjól halda þeim
réttum. Hraðinn er um 80 km. Eins og áður er sagt er hægt að leggja
slíka braut jafnvel þar sem umferðin er hvað mest, og sagt er að
kostnaðurinn sé ekki ýkjamikill samanborið við neðanjarðarbrautir og
aðrar þekktar lausnir á umferðaröngþveiti. Hvernig væri t.d. að hafa
svona einteinung milli Hafnarfjarðar og Reykjavíkur, — eða jafnvel alla
leið austur fyrir fjall . . . ?
Þeir reykja dagblöð
í Nýju Guineu
ert saman að sælda við svokallaðar
menningarþjóðir. Annars staðar hefur
fólk á þessum slóðum komizt í kynni
við hvíta kynstofninn og menninguna
og þar af leiðandi lært eitthvað af
ósiðum. Þeir hafa til dæmis komizt
upp á það að reykja, en ekki hafa þeir
samt efni á því að kaupa tóbak. Aftur
á móti kemur það ekki að sök þvl
dagblöð brenna prýðilega og mynda
þó nokkurn reyk. Dagbiaðaútgáfan er
að vísu ekki fjölskrúðug eins og nærri
má geta, en samt kemur dagblaðið
„Nu Gini Toktok" út í stóru upplagi
á austanverðri Nýju Guineu. Þar
tala menn ýmsar mállýzkur, en
sameiginlega tala allir og skilja „Pid-
gin-ensku“, þ.e. mjög svo afbakaða
ensku, sem sumir tala í austurlenzk-
um hafnarborgum. Dagblaðið Nu Gini
Toktok stendur til dæmis' fyrir New
Guinea Talk Talk.
Þetta blað kaupa þeir á degi hverj-
um í staðinn fyrir slgarettur og talíð
er að mestallt upplagið sé reykt upp,
en um leið nota hinir innfæddu tæki-
færið og stauta sig fram úr frétta-
klausunum.
VIKAN 7. tbl. jrj