Vikan - 18.02.1965, Blaðsíða 24

Framhald af bls. 19.
BAD - Darf að vera
meira en aö pvo líkamann
Næsta bað þarf að vera
BADEDAS - vítamínbað
NOTIÐ BADEDAS ævinlega án sápu.
BADEDAS vítamínbaðefni er þekktasta
baðefni Evrópu í dag.
BADEDAS verksmiSjurnar selja þetta
undrabaðefni til 59 landa og alltaf
fjölgar aSdáendum þess.
Heilbrigði
Hreinlæti
Vellíðan
REYNIÐ BADEDAS vítamin-
iS og áhrif þess á líkam-
ann -
EFTIR að hafa einu sinni
reynt þaS muniS þér ávallt
óska aS hafa BADEDAS viS
hendina.
HEILDSÖLUBIRGÐIR: H. A. T U L I N I U S
24 VIKAN 7. tbl.
Fimbulvetur og fellisár
Og til þess að gera okkur við-
reisn og skatta bærilegri þjáningar
á okkar sumarvetrum, skulum við
halda áfram að fletta gömlum ár-
ferðisblöðum:
Þegar frusu fætur
1313. Eins og vænta má, eftir
hinu fáránlega hindurvitni varð-
andi töluna, þrettán, var ekki við
góðu að búast, þegar árið bar hana
tvisvar. Enda var þá aftaka harður
vetur, svo ,,fraus fætr undan sauð-
um og hrossum, þótt feitt væri að
holdum," að því er annálar segja.
Þá gekk einnig hettusótt, og af
þessu tvennu féll bæði fólk og fé
í hrönnum. Árið eftir var svo mikið
mannfall, að þrjú hundruð lík komu
til greftrunar í Selvogi, á annað
hundrað til Skálholts, og annars
staðar var eftir þessu.
7 árum síðar voru hafísar og
hörð veður, svo horfði til vand-
ræða. Þá var gripið til þess ráðs,
að heita á Jón Hólabiskup og bera
út skrín hans. Þetta var á páska-
daginn fyrir hámessu. Datt þá lang-
varandi norðanveðrið í dúnalogn,
en eftir messu var komið á sunn-
an; um aftansöng hláka. Síðan
hlýnaði stöðugt, þar til burtu voru
allir jöklar og snjóar; gróður tók
snemma og vel við sér. Þannig er
frásögn Biskupasagna, og lofuðu
allir Jón biskup. Nema annálarnir.
Þeir segja, að hafís hafi legið við
landið fram á mitt sumar, og tölu-
vert hafi verið um skipbrot í ísn-
um og ýmsa óáran af hans völd-
um.
1321 heimsótti bjarndýr eitt land-
ið, eins og algengt var á þessum ár-
um. Að þessu sinni var bangsi her-
skár og drap og át átta manns, áður
en hann var unninn. 1326 brotnuðu
kirkjur tvær ( Rangárþingi undan
veðrum, og er svo að sjá, sem
kirkjur hafi verið uppnæmari fyrir
stormum en önnur hús, að minnsta
kosti framan af öldum. Nema önn-
ur húsfok hafi ekki þótt annála-
verð. 1331 var slæmt sprettusum-
ar, og um haustið skrifaði Lár-
entíus Hólabiskup ráðsmanni sínum
bréf, og bað hann að skera vel
niður af fénu, því hann hefði mark-
að það af Mikjálsmessu (29. sept.),
að veturinn yrði harður. Ráðsmað-
urinn þóttist vera ráðsmaður fyrir
sínu, og skar engu meira en vant
var. Um fengitímann voru svo kom-
in alger jarðbönn. Biskup minnti
ráðsmanninn á haustbréfið, og bað
hann enn að skera, meðan ein-
hver hold væru eftir á skepnun-
um, ellegar heytugga handa af-
ganginum. Til þess að friða þessa
skurðarfýsn guðsmannsins, lét
ráðski drepa nokkrar skepnur, en
enn harðnaði veturinn og forspá
ens sæla Lárentíusar, og auðvitað
hordrapst féð úr höndum ráðs-
mannsins, Segir sagan, að féð hafi
legið dautt um allar sveitir í hrönn-
um eins og þari í fjöru.
Ekki er að sjá, að veturinn 1334
hafi verið sérlega slæmur, en það
ár geta annálar um atvik, sem
vekja myndi meira en landsathygli,
ef það gerðist nú á okkar tímum.
Svo bar til norður í landi, að snjó-
skriða féll á tvo bæi og tók með sér
alla íbúana, 23 talsins. En viti menn:
tólf dögum síðar tókst stúlku einni
úr þessum hópi að krafla sig upp
úr fönninni, og var hún ósködduð
að mestu. Hún lifði lengi eftir þetta.
Næsti vetur er heldur ekki harðinda-
vetur af kuldum eða snjóum, held-
ur var hann svo regnsamur, að
allt ætlaði um koll að keyra af
skriðuföllum og vatnshlaupum.
Enda segir í annálum: „Tveir menn
drápu sig sjálfir með knífum; þá
urðu margir menn óðir. „Hinn þriðji
vetur í þessari röð, 1336, varð
hins vegar mikið fannfergi, svo
drápust hross, naut og sauðfé á
Suðurlandi, og á jólaföstu kingdi
svo niður vestur í Dölum, að á
Staðarfelli kiknaði allur bærinn
undan snjóþyngslunum, utan eitt
hús, og var þó rausnarbú á Staðar-
felli og öll hús ramgerð. í Skarði
á Landi voru þrjár mannhæðir ofan
gegnum snjóinn niður á kirkjuna,
og brotnuðu í henni þrjár sperrur.
Hún var talin vænt hús og galla-
laust, en þó segja annálar, að hún
hefði „öll í grunn mölvaz," ef ekkii
hefði verið safnað liði til að moka1
af henni. Þetta er athyglisverð frá-
sögn, serh rifjast harkalega upp,
þegar kemur fram á síðari hluta 18.
aldar, og verður frá þvl sagt I s(ð-
ustu grein þessa flokks.
Það er miklu sjaldgæfara en hitt,
að í góðærum komi eitt harðinda-
ár inn á milli, eða eitt góðæri f
hallærum. Venjulega eru árin
minnst tvö saman, af hvorri röð
sem er. Þó eru til nokkrar undan-
tekningar frá því. Ég mun nú fara
fljótt yfir sögu um hrtð, því sagn-
ir eru fáar til, heldur árferðis hvers
árs getið með snöggu orðalagi án
frekari skilgreininga. Dæmi: 1348.
Frost svo mikið, að reitt var um
alla firði og flóa. Kafsnjór á landi.
1349. Frost ógurleg.
34 undir skriðum
Og þannig líða tímar, fram til
1390. Við og við komu harðir vet-
ur, og tvisvar sinnum gert áheit
á Guðmund hinn góða. 1390 var
regnsamt og snjósamt, svo fórust
margar skepnur, einkum fyrir norð-
an land. Þrjátíu og fjórir menn
fórust ( skriðum, sem tóku af þrjá
bæi, en sex menn sluppu lífs. Sum-
ir sögðu að vísu, að á einum bæn-
um, Lönguhlið f Hörgárdal, hefði
vatn komið upp I stofunni og bær-
inn sokkið. En hitt mun þó sannara,
að skriðan tók þar allt kvikt, þvl
næsta dag fundust tveir piltar þaðan