Vikan - 04.12.1969, Side 97

Hátíð Ijóss og friðar
Framhald af bls. 15
nema þeir ertu óþekk börn og
vælin, og þeir stálust stundum í
jólamatinn.
Ef gott veður var um jólin,
átti það að verða illt um pásk-
ana, samanber: rauð jól, hvítir
páskar. Ef hins vegar voru harð-
indi um jól, boðaði það góða
páska.
Það er oft á það minnzt nú, að
hvergi sé eins mikið af frídög-
um og helgidögum og á íslandi.
Til ársins 1770 voru þó allar
stórhátíðir hér þríheilagar. Þá
voru kölluð brandajól, ef fjór-
heilagt var, þ. e. aðfangadag eða
4. jóladag bar upp á sunnudag.
Nú kallast fjórheilög jól stóru
brandajól, en brandajól, ef þrí-
heilagt er.
Jólanóttina var kveikt ljós um
allan bæinn og það látið lifa til
morguns. Fram á miðja 18. öld
var venja, að allt heimafólk færi
til messu jólanóttina, þessa helg-
ustu stund ársins. Aðeins ein
manneskja var heima til að gæta
bæjarins, og fékk hún ósjaldan
heimsókn af huldufólki, sem
kom til að halda veizlur og
skemmtan. Eru til margar sögur
af viðskiptum þeirra á milli.
Eftir að messuhald féll niður
á jólanótt, var venja að lesa jóla-
lestur kl. 6 á aðfangadag, en síð-
an var borinn fram matur, sem
þá var jafnan óskammtaður.
Jólagjafir í nútíma skilningi
þekktust ekki, en reynt var að
gera öllum einhvern glaðning.
Tilhlýðilegt þótti, að allir fengju
nýja skó fyrir jólin, og auk þess
þurftu allir að fá einhverja flík
nýja, svo að enginn færi í jóla-
köttinn.
Þegar aðalljósin voru einung-
is lýsislampar, þótti börnunum
mikið til um að fá eitt kerti í
iólagjöf. En nú fá þau geim-
flaugavagna og gangandi brúð-
ur. Og þar sem dæmi munu þess,
að íslenzkir unglingar hafi feng-
ið bifreið í jólagjöf, má minnast
þess, að bifreiðir og skólaskylda
barna munu vera jafngamalt
fvrirbrigði á íslandi.
NÚ ÞEGAR FÓLKSFJÖLDINN
er meiri og nýjungarnar
fleiri, er örðugra en áður
að segja til um fasta jólasiði
meðal íslendinga. Þó mun það
algengast, að fólk hafi lokið jóla-
undirbúningi kl. 6 á aðfanga-
dagskvöldi, hlýði þá á jólamessu,
í kirkju eða útvarpi, borði jóla-
matinn og skiptist síðan á jóla-
gjöfum.
Víða hér á landi er venja að
hafa kæsta skötu til matar á Þor-
láksmessu, en á aðfangadags-
kvöldi er aðalrétturinn steik, af
lambi, svíni eða fugli. Á jóla-
dag munu víst flestir hafa hangi-
kjöt.
Og fyrst talað er um mat,
minnumst við þess, að frændum
prestolite
„THUNDERVOLT“
kertum.

prEstalite
TRANSISTOR
kveikjur
DINAMOAR
STRAUMLOKUR
HÁSPENNUKEFLI
ALTERNATORAR
Sendum í postkröfu.
og fleira.
Kristinn Guðnason hf
Klapparstíg 27. — Simi 12314.
Úrval
Kemur út mánaöarlega - Gerizt áskrifendur
VIKAN-JÓLABLAÐ 97