Vikan - 13.06.1991, Qupperneq 27

Til er sérgrein raunvís-
inda, parasálfræði, af
sumum nefnd dularsál-
fræði. Hún hefur lagt sig
eftir rannsóknum á svo-
kölluðum dulrænum
fyrirbrigðum, einkum þó
rannsóknum á hæfileik-
um fólks til hugsana-
flutnings, skyggni og
fjarvirkni á efni. Rann-
Silvio, sálkrattamiðill frá Bern.
Síðan 1974 rannsaka dularsál-
fræðingar og sálarrannsókna-
fólk hæfni hans til fjarvirkni á
efni. Hann er einnig frumlegur
myndlistarmaður.
FJARHRIF
sóknir á fjarvirkni hafa
bæði náð til meðvitaðrar
sálkraftvirkni (psychok-
inesa) og ærsladrauga-
gangs (poltergeist) þar
sem fjarvirknin starfar
dulvitað.
Alþjóðlega eru oft not-
aðar skammstafanir:
PSI fyrir fjarskynjun
(hugsanaflutning og
skyggni).
PK (psychokinesa) fyr-
ir fjarvirkni.
Parasálfræðingar hafa
lengi glímt við að ná
skilvirkari stjórn á þeim
aðstæðum og persónuein-
kennum sem auka árangur,
gera beitingu dulrænna hæfi-
leika markvissari. Þetta hefur
þokast með bæði hugsana-
flutning og skyggni með því til
dæmis aö bæta mælingatækni
og breyta sálarástandi mót-
tökufólks. Sálkraftvirknin er
enn sem komið er duttlunga-
fullur eiginleiki sem meira að
segja hæfileikaríkir sálkrafta-
miðlar á borð við Úrí Geller
hafa takmarkaða stjórn á.
Það er því regla fremur en
undantekning að ef sálkrafta-
miðlar með hæfileika til fjar-
hrifa á efni gera úr gáfu sinni
reglulegt starf er til staðar til-
hneiging til þess að falla í
freistni og „hjálpa til“ með
sjónhverfingum, þegar inn-
blástur er ekki til staðar. Því
hafa margir sálkraftamiðlar
með raunverulega getu til
fjarhrifa verið staðnir að því að
beita stundum öðrum leiðum
en hinum dulrænu. Því er rétt
að benda á strax hér að Silvio,
sá sem fjallað er um hér á eftir,
hefur þrátt fyrir óvenju yfir-
gripsmiklar athuganir sér-
fræðinga ekki reynst uppvís
að neinum hjálparbrögðum.
Hann hefur þvert á móti ítrek-
að undir ströngum rannsókn-
arskilyrðum sýnt fram á dul-
argáfur sínar á máta sem
óhugsandi virðist að brögð
geti skýrt.
Síðasta orðið verður samt
formlega seint sagt vegna
þess hversu ótrúlega leiknir
sumir sjónhverfingamenn eru.
Áður óþekkt sjónhverfinga-
brögð, falin tæki eða ný tækni
gætu komið reyndustu rann-
sakendum eða sjónhverfinga-
sérfræðingum í opna skjöldu.
Meira en svo sem 99,9% lík-
indum væri því varla hægt að
ná.
Hugmyndafræðileg afneitun
á þeim möguleika að „dulræn"
fyrirbrigði geti verið til er ekki
óalgeng. Slík afneitun er mis-
munandi sterk hjá fólki eftir
gerð þess og greind en til eru
einstaklingar sem sennilega
engar sannanir gætu sannfært
því þeir eru svo fastir í neti
heimsmyndar sinnar eða hug-
myndafræði. Frekar er þá hið
óskiljanlega afgreitt sem dá-
leiðsluáhrif eða ofskynjun en
aö eigin augum sé trúað.
Nú gefst hins vegar nýr kost-
du
tilmunir
teknar
uppá
myndband
stöku
dnnum
-
UIUiUVfUF"
lavst
ótrúleg
fyrir-
brigði,
svosem
þegar
skeii
bognar án
þessað
húnsésvo
nMðsem
sneri.ff
ur fyrir áhugafólk um þessi
mál. Þar eð tilraunin hefur ver-
ið gerð er ekki þörf á að ná
saman mannskap og tækjum.
Ekki er þörf endurtekinna til-
rauna í bið þess að fjarhrif frá
sálkraftamiðli birtist á sannan-
legan hátt. Tilraun var gerð,
framkvæmd án vitna vissu-
lega, en niðurstaðan er hlutur,
sönnunargagn, sem viröist
með tilvist sinni einni saman
óútskýranlegur nema gert sé
ráð fyrir einhvers konar „dul-
rænurn" eða, hlutlægar sagt,
óútskýrðum eiginleika. Sú
eina leið fær ekki staðist sem
þekktur sjónhverfingamaður
hefur getað bent á til fram-
köllunar fyrirbrigöisins (sjá
grein í fagtímaritinu Magische
Welt, júní 1990, s.142). Með
tilliti til þeirra rannsókna sem
gerðar hafa veriö á efni og yfir-
boröseiginleikum með ýmsum
hátæknibúnaði eru tilkvaddir
sérfræöingar sammála:
Ferningarnir hans Silvio
ættu einfaldlega ekki að geta
verið til.
MERKILEGUR SÁL-
KRAFTAMIÐILL
Það var fyrst eftir að hafa séð
Úri Geller í sjónvarpi í heima-
borg sinni Bern í Sviss að Sil-
vio uppgötvaði sálkrafta sína.
Að beygja skeiðar, eins og
Geller oft gerði, sem haldið var
milli tveggja fingra, reyndist
honum oftast auövelt.
Eftir að parasálfræðingar frá
Háskólanum í Freiburg tóku
12.TBL.1991 VIKAN 27
TEXTI: GEIR VIÐAR VILHJÁLMSSON SÁLFRÆÐINGUR