Menntamál - 01.09.1936, Blaðsíða 16

MENNTAMÁL
94
milli vilja beggja. Barnið finnur vanmátt sinn og sér sig
ávallt yfirbugað. Ef það er ekki laðað af nærgætinni ást
og leitt með alvarlegri feslu, heldur neylt með skilnings-
snauðri liarðýðgi eða jafnvel kjassað og „kevpt“, til að
aðhyllast siðgæðisgildi og háttu fullorðinna, stælist að-
eins mótþrói þess, og geð þess verður lialdið þrjózku,
sem liarðnar við alla andstöðu. Þetla leiðir annaðhvort
til vísvitandi þráa og haturs, eða til liræsni og undir-
ferlis. í fullu samræmi við sérkenni þessa skeiðs er sú
niðurstaða sálfræðinnar, að gallar þeir, er siðar hirtast
í skapgerð mannsins, eigi langoftast upptök sín í ein-
þykknisskeiðinu. Hér rekast á tveir heimar siðgæðisgilda,
barnsins og foreldranna. Siðgæðisskoðun foreldranna á
ekki að sigra i þeim skilningi, að hún undiroki og afmái
einþykkni barnsins. Einþykknin á að jiroskast til siðgæð-
isvitundar samvizkugædds persónuleika. Ilún að að mynda
hjartaþáttinn í siðgæðisskoðun mannsins. En barnið er
afar viðkvæmt á þessu slceiði og þarfnast því nókvæms
skilnings, umönnunnar og þolinmæði. Því virðist oft,
sem það sé beitt ósanngirni og harðýðgi, er foreldrarnir
krefjast skilyrðislausrar hlýðni þess. Þó ó það samkvæmt
eðli sinu að vaxa inn i siðgæðisskoðun fullorðinna. Hlut-
verk foreldranna er að leiða barnið þennan veg, án þess
að nauðga því um of eða hrjóta gegn eðli þess. Til þess
þurfa foreldrar fyrst og fremst að skilja, að einþykknin
er eðlilegt fyrirbæri í þroskun barnsins. Einþylcknin er
skapandi magn, sem lyftir harninu til æðri siðgæðisvit-
undar. — Sé einþykknin lálin einráð og án leiðbein-
inga, verður hún oftast að sérgæði og hroka, sem spilla
félagslyndi og siðferði. Sé hún brotin með hörku og skiln-
ingsleysi, verður harnið oftast siðferðilega ósjálfstæður
aumingi, jafn tilleiðanlegur til góðs og ills. Mæti hún
aftur á móti næmum skilningi og sé leidd af rólegri fyrir-
hyggju, samþýðist liún siðgæðisskoðun fullorðinna og lýt-
ur lögmáli hennar. Þannig skilin og leidd er einþykkni