Menntamál - 01.12.1936, Blaðsíða 18

176
menntAmál
láta tvö eða í'leiri orð, sem eiga a'ð vera aðskilin, renna
:saman i eitt, eða þeir slita í sundur löng orð og gera tvö
þar sem eitt á að vera. Af þessu verður ljóst, að fyrir
liinum ólæsu mönnum, sem aldrei hafa lært að greina
málið í sundur í frumparta, orð og atkvæði, fyrir þeim
■er það málsgreinin eða tákn liugmyndarinnar, sem gildir.
Eg þykist hafa tekið eftir samskonar fyrirbrigði hjá ís-
lenzkum sjómönnum, er liafa lært að tala ensku, án þess
að kunna ritmálið. Og eg minnist þess að hafa lært á
þennan hátt setningar í frönsku. Eg lærði að beita setn-
ingunni rétt í talmálinu, en kannske fyrst löngu seinna
tókst mér að leysa hana upp í orð.
Skyldu ekki fleiri liafa svipaða reynslu að segja, er
lært hafa erlent mál af vörum þjóðarinnar, sem málið
talar? Og þetta er vegur barnanna þegar þau læra að tala
móðurmál sitt. Þau læra að vísu fyrst að babbla einstök
orð: mamma, habba o. s. frv., en þessi fyrstu orð tákna
raunverulega lieilar setningar. Þegar þau t. d. segja
mamma, þá meina þau ýmist — marnrna, talctu mig —
niamma, gefðu mér að sjúga — mannna, réttu mér leik-
fang o. s. frv.
Hitt dæmið, er eg vildi nefna, er um svertingjaþjóð-
flokk, svo nefnda Golha i Liberíu. Þeir hafa ekki minnstu
hugmynd um að mál þeirra sé samansett af orðum. Þeir
eru sér aðeins meðvitandi um selningar. Þó eru setning-
ar þeirra eins og hjá okkur samsettar af orðum og Ev-
rópumenn, sem læra mál þeirra, greina orðin og upp-
götva að þau liafa ákveðna og varanlega merldngu. En
Gólharnir hafa aldrei gert sér meðvitandi grein fyrir því,
að orðin út af fyrir sig væri til, eða að þau hefðu ávallt
sömu merkingu, alveg eins og börn, sem nota réttilega
erfið orð í sérstöku sambandi, án þess að skilja þau ein
út af fyrir sig. v
XV.
Þessi liáttur skynjunar, eftirtektar, liugsunar og skiln-