Menntamál - 01.12.1936, Qupperneq 35

MENNTAMÁL
193
gæfust i Suður-Þingeyjarsýslu, Eyjaf jarðar-, Skaga-
fjarðar- og Strandasýslum, þar næst á Akureyri, Isafirði
og Yestur-Isafjarðarsýslu. í nokkurskonar miðflokk (9,8
—11,8%) koma sýslurnar: Barðastrandar-, Norður-Isa-
fjarðar-, Norður-Þingeyjar- og Skaftafellssýslur; i hinum
sýslunum hafa 14.8—57% harnanna verið hljóðvillt.
Merkilegt er að sjá Siglufjörð með 29,7% hljóðvilltra
harna mitt í lítt smittuðu liéraði, en það er auðskilið af
fólksflutningunum i þetta sildarver. Hinsvegar kemur það
eklei á óvart, að Seyðisfjörður er allra héraða hljóðvillt-
astur (57,1%) með Suður-Múlasýslu og Neskaupstað í
hælunum (47,3% og 28%). Eg fann 1930 66% ldjóvilltra
manna á Fljótsdalshéraði, og minnst það á fjörðunum
(að Loðmundarfirði undanteknum). — Hitt er aftur á
móti alveg nýtt að fá ákveðið, að hér um bil helmingi
færri hörn rugla u og ö lieldur en i og e.
Einna merkastar niðurstöður eru þær, sem skýrslan
gefur um úthreiðslu og tiðni breytinganna p > b, t > d
og k > g. — Að visu liafa menn vitað, að þessar hreyt-
ingar eru „sunnlenzkt“ fyrirbrigði, almennt talað, og að
sýslurnar Skagafjarðar-, Ej^jafjarðar-, Suður- og Norður-
Þingeyjarsýslur, ásamt Múlasýslunum, suður undir Beru-
fjörð, skera sig úr fyrir sinn liarða upprunalega framburð
á p, t, og k. Skýrslurnar sýna þetta, og eins hitt, að Siglu-
fjörður, Akureyri og Seyðisfjörður liafa liinn harða fram-
hurð upplanda sinna. Hinsvegar er Neskaupstaður lat-
mæltari en jafnvel latmæltusu sveitir Suðvesturlandsins,
eins og Borgarfjörður vestra, livernig sem á þvi stendur.
Aftur á móti hefir mönnum almennt alls ekki verið það
ljóst, sem slcýrslurnar sýna hér i fyrsta sinn skýrt og
greinilega, að breytingarnar á þessum þrem hljóðum fara
ekki saman, lieldur rugla flestir k—g (19,9% harnanna),-
færri t—d (13,6%) og langfæslir p—b (5%).
Eg veit ekki til, að nokkur liafi tekið eftir þessum ein-
kennilega mun á samhljóðunum p, t, k áður en doktors-
13