Menntamál - 01.06.1950, Blaðsíða 14

76
MENNTAMÁL
sem meginreglu. Menn rökræða eitthvað á þessa lund:
„Hvernig eiga börnin að bjarga sér í lífinu, ef þau mæta
aldrei hörðu heima hjá sér. Lífið fer sannarlega hörðum
höndum um okkur mennina, og það auðsýnir einstaklingn-
um enga tillitsemi, og þess vegna verða menn að venjast
við þau ómjúku tök, sem bíða þeirra í veröldinni, þegar
frá blautu barnsbeini. Aðrir segja: „Bæði börnum og full-
orðnum er þörf á því að finna þann létti, sem er að því að
fá að afplána afbrot sín með því að hljóta refsingu. Með
refsingunni öðlast menn fyrirgefningu og góða samvizku.“
Og enn aðrir segja: „Ef linkindin á að vera allsráðandi,
lærist börnum aldrei að gera skil góðs og ills. Þau eiga
sannarlega að fá að finna, að þau hafi brotið af sér.“ Þessi
síðast talda röksemdafærsla styðst við þá hugmynd, að
barninu séu áskapaðar ,,góðar“ og „illar“ hvatir. Hinar
góðu beri að örva og laða fram, en f jarlægja og kefja hinar
illu. En er þessu svona farið í raun og veru? Nei, barnið er
lítil vera, hvorki „góð“ né „ill“, en það gerir ákveðnar kröf-
ur til lífsins, og það býr yfir lífsnauðsynlegum þörfum.
Ef úr þeim er bætt, að svo miklu leyti sem unnt er, öðlast
það öryggiskennd, en hún leiðir aftur til þess, að barnið
semur sig að aðstæðunum. Við þekkjum það af okkur sjálf-
um, að við erum miklu auðveldari viðfangs, þegar okkur
líður vel og erum ánægð. Við vitum það líka, að þegar
samkomulag okkar við börnin er gott og glaðværðin ræður
ríkjum, verður ekkert agg né þræta, og börnin verða fús
til hlýðni. Getur hin vinsamlega samvinna ekki reynzt holl-
ari meginregla en refsingin?
Hvert er viðhorf barnsins við refsingunni?
Margt fullorðið fólk kveðst muna það, að það hafi fundið
til þakklætis til foreldra sinna, er þeir höfðu refsað þeim.
Því er nú svo farið, að bernskuminningarnar eru jafnan
huldar nokkurri glýju. Menn vefja þær dýrðarljóma og