Menntamál - 01.06.1950, Side 15

MENNTAMÁL
77
gleyma sársauka og hugarraunum. Það er nefnt bæling,
þegar menn þrýsta þannig óþægilegum minningum úr vit-
und sinni. Með þessu móti eru menn ekki að blekkja sjálfa
sig af ásettu ráði, menn veita því ekki einu sinni athygli,
að þetta gerist með þeim sjálfum. Af þessum sökum verð-
um við að taka slíkum fullyrðingum, sem að framan voru
nefndar, með nokkurri varúð.
Við verðum að athuga það á börnum, hvernig þau bregð-
ast við refsingum, ef við eigum að öðlast vitneskju um það.
Liltu barni er refsingin jafnan skelfing (chock). Það skil-
ur ekki, hvers vegna mamma, sem er annars í huga þess
umhyggjan sjálf og athvarf í öllum vanda, breytist allt í
einu í veru, sem vill vinna því mein. Barnið glatar öryggi
sínu gagnvart þessari lífsreynslu, og trúnaðartraust þess
bíður hnekki.
Endurteknar refsingar hafa djúp áhrif. Barninu fer að
finnast sem það lifi í óvinalandi, eins og þekktur barna-
sálarfræðingur hefur komizt að orði. Það hættir að semja
sig að aðstæðunum, en reynir í þess stað með öllum ráð-
um að koma sér undan þeim kröfum, sem til þess eru gerð-
ar. Það spillir ef til vill heimilisfriðnum með ólund eða
þráa, eða það ræðst til atlögu og gerist vandræðabarn.
Þetta athæfi þess hefur síðan nýjar refsingar í för með
sér.
En eru þetta ekki öfgar? Getur barnið ekki skilið, að það
er því fyrir beztu, að því sé refsað, ætlunin er þó sú að kenna
því, hvernig það á að haga sér“. Nei, lítil börn skynja ekki
„ástina“ eða „réttlætið“ í hegningunni. Hún er þeim ekk-
ert annað en ofbeldisráðstöfun.
Ofbeldisathöfnin er þó ekki eini háskinn, sem refsingin
felur í sér, heldur einnig sektartilfinningin, sem hún vek-
ur. Siðaprédikanir, sem fluttar eru fram af grátklökkri
vandlætingu, geta verið enn hættulegri en refsingar, með
því að þær æsa enn kirfilegar upp ákafa sektartilfinn-
ingu.