Menntamál - 01.06.1950, Blaðsíða 16

78
MENNTAMÁL
í stað refsingar.
HiS eina, sem getur í raun og veru komið í stað refsinga,
er skilningurinn. Erfiðara er að ala upp börn af skilningi
en með hegningum, því að hegningin er skjótvirk aðferð
til lausnar vandanum. Skilningurinn krefst tíma og um-
hugsunar. Það liggja oft fjölmargar ástæður, sem okkur
eru duldar, til þess, sem barnið vill gera eða láta ógert. Ef
til vill hefur það ekki skilið tilmæli okkar, ef til vill hefur
það verið svo hugfangið af leik sínum, að það hefur ekki
gripið þau, ef til vill hefur það ekki þroska til að verða við
kröfum okkar, ef til vill stafar framferði þess af afbrýði-
semi gagnvart bróður þess eða systur, ef til vill hefur það
átt við einhverja örðugleika að etja í skólanum fyrr um
daginn. Það getur verið um svo fjölmargt að ræða. En
ef okkur tekst að komast fyrir ástæðurnar og haga okkur í
samræmi við þær, getum við náð árangri, sem engin refs-
ing megnar að ná. Við komumst hjá þrjózku og andstöðu,
barnið heldur áfram að semja sig að aðstæðunum, og það
hefur varðveitt trúnaðinn og traustið til framkomu okkar.
En börn gera oft af einskærum óvitaskap ýmislegt, sem
við hvorki viljum né getum lagt blessun okkar á. Þá er oft
hægt að láta þau taka eðlilegum afleiðingum af því. Þegar
menn koma of seint til matmála, fá menn matinn kaldan,
ef vasaljós gleymist úti í rigningu, ónýtist það. Ef nýtt er
keypt í staðinn, má draga það af eyðslueyri. Hin eðlilega
afleiðing styðzt ekki við sektarvitund.
Til eru þau atvik, að okkur virðist hegning vera óhjá-
kvæmileg, t. d. þegar lítið barn leikur sér að hlutum, sem
það getur ekki skilið, að séu hættulegir. Það veit ekki, að
það er hættulegt að skrúfa frá gaskrönum eða iðka jaka-
hlaup, meðan það er ósynt, eða að hlaupa fyrir bíla o. s. frv.
Þegar svo stendur á, verðum við að gera aðrar mögulegar
öryggisráðstafanir t. d. skrúfa fyrir aðalleiðsluna. Þá verð-
um við einnig að láta einskis ófreistað að skýra fyrir þeim
afleiðingarnar af slíkum athöfnum, leiða athygli þeirra að