Menntamál - 01.06.1950, Blaðsíða 79

MENNTAMÁL
141
kolli, og stefnan þannig verið frá einu máli í átt til margra
mála, og ætti þá í framtíðinni að verða um enn fleiri mál
að ræða en nú er. Nýju kenningarnar, sem þeir halda
fram, Meillet, Saussure og þó einkum Marr, eru á hinn
veginn, að aldrei hafi verið til neitt eitt sameiginlegt
frummál, heldur nokkur frummál eða jafnvel fjöldi frum-
mála (Marr), og síðan hafi þessi mál bræðzt saman og
runnið hvert inn í annað, gjarnan greinzt sundur aðra
stundina, en aðalstefnan í þróuninni hafi samt verið frá
mörgum málum í átt til færri mála og að lokum til eins
máls. Marr telur, að fyrstu málin hafi verið bendingamál,
töluð mest með höndunum, en munnleg mál hafi komið
löngu seinna til sögunnar, þegar mennirnir höfðu dreifzt
um mestalla heimskringluna.
Menn geta nú fallizt á þessar kenningar eða látið það
vera, en hitt er víst, að svo langt sem sögur verða raktar,
hefur tungumálunum farið æ fækkandi, og jafnframt
hafa þau nálægzt hvert annað.
Margt verður til þess að sameina tungumál eða að-
greina. Til aðgreiningar geta legið landfræðilegar ástæð-
ur, svo sem fjallgarðar, fljót og höf, eða félagslegar ástæð-
ur, svo sem skipting í stéttir, starfsgreinar eða trúar-
brögð.“ Útlistaði fyrirlesarinn þetta nánar. Síðan nefndi
hann þrennt, er einkum hefði sameinandi áhrif á málin:
1) hagfræðilegar og félagslegar ástæður, svo sem stór-
virkari framleiðslukerfi, rénun stéttamunar, vöxtur
heimsverzlunar og þróun hugsjóna um jafnrétti manna,
2) tæknilegar ástæður, svo sem þróun ýmiss konar sam-
skiptatækja (skipa, flugvéla, síma, útvarps), og 3) menn-
ingarlegar ástæður, þar sem væri aukning skóla, vöxtur
bókmennta og fleira. Lauk fyrirlesarinn þessum kafla
ræðu sinnar með þessum orðum:
„Samhliða hinum almennu framförum mannkynsins
hefur sameiningaröflunum fjölgað og gætir þeirra æ meir
Og meir, en úr aðgreiningaröflunum hefur dregið að sama