Menntamál - 01.12.1969, Side 14

220
MENNTAMÁL
— Já, vorið 1917 lýk ég gagnfræðaprófi, fer heim í
sveitina og er fjögur ár heima, áður en ég fer í kennara-
skólann. Að mestu leyti var það heimiliskennsla, sem ég
var við, ég var þó einn vetur við farkennslu.
— Hver var munurinn á svokallaðri heimiliskennslu og
farkennslu?
— Ja, heimiliskennslan var þannig, að húsbændur fengu
menn til að kenna á heimilinu og báru allan kostnað af
því sjálfir, en farkennslan var kostuð af hinu opinbera,
ég fékk t. d. eina krónu á dag í kaup og auk þess frítt
fæði.
— Segðu mér meira af þessari farkennslu.
— Það var náttúrlega ekkert skólalnis, reynt var að fá
þau heimili til að taka farskólann að sér, sem höfðu bæði
viðunandi húsnæði og annan aðbúnað. Heimilið varð að
vera viðbúið að taka þá krakka, sem lengst áttu að sækja,
í fæði og húsnæði. Þau gátu ekki gengið í skólann. Kenn-
arinn fór svo á milli kenns-lustaða. Það var venjulega kennt
hálfan mánuð í einu á hverjum stað. Kennsluáhöld voru nú
ekki meiri en svo, að kennarinn bar þau í pokaskjatta á bak-
inu. Bækur voru fáar. Þá var komin Litla náttúrufrœði
Bjarna Sæmundssonar og Landafrœði eftir Karl Finnboga-
son. Fyrsta Islandssagan, sem ég man eftir, var eftir Boga
Melsteð. Þær voru raunar tvær; önnur var frá upphafi
íslandsbyggðar, en hin byrjaði á siðaskiptunum. Þessar
bækur héldust nú lengi, surnar áratugum saman, eins og
Litla náttúrufræði Bjarna Sæmundssonar, sem kennd var
í mörg ár, eftir að ég varð kennari hér syðra —• og eins
Landafræði Karls Finnbogasonar. En íslandssögur Boga
hurfu, þegar saga Jónasar Jónssonar kom út.
— Hvernig var vinnutímanum háttað? Hvað var kennt
lengi á dag?
— I>að var miðað við svona fimm til sex tíma, en annars
var þetta töluvert breytilegt. Kennarinn var þarna ein-
valdur í sínu ríki, kenndi þá sjálfsagt stundum lengur.