Menntamál - 01.12.1969, Side 102

308
MENNTAMAL
fara úrskeiðis. Harkan er ekki eðli höfundar, og hörkugríman er
gagnsæ. Að leika annan eðlisólíkan kann ekki góðri lukku að stýra.
I>að má dást að ýmsum mönnum ólíkum, en hver maður verður fyrst
og fremst að vera hann sjálfur. Þeir, sem hafa iesið hinar hugljúfu
smásögur Hannesar, niunu efalaust telja sig þekkja kveikjur í
nokkrar Jteirra frá Itúðum við Fáskrúðsfjörð.
Meginhluti bókarinnar er frá Akureyri og starfsárunum jiar. Víða
er komið við og frá mörgu sagt: félagsmálastarfsemi ýmiss konar, út-
gáfum, stolnun „Heimilis og skóla", utanferðum, hinum dimmu
stríðsárum o. 11. Fallega minnist höfundur foreldra sinna og eftir-
minnilega. Við kynnumst mörgu og margvíslegu fólki, sumu lands-
kunnu. Fróðlegt er fyrir kennara að kynnast andrúmslofti þessara
ára, um og fyrir síðari heimsstyrjöldina. Ahugi og ósérhlífni var ein-
kennandi. Við, sent náðum í lokakafla þessa tíma, getum vitnað, að
hér er farið nteð rétt mál, þótt starfsvettvangur væri annars staðar
en höfundar.
Dómur Hannesar um samferðamenn sína er slíkur, að Jtar fá allir
ágætiseinkunn, hvort sem menn vilja telja Jtað kost eða löst á bók-
inni. Einnig fær allur sá skari, sem höfundur kemst ekki ylir að
nafngreina, sama dóminn. Þetta mun mörgum finnast einhæft mat
og lítið að marka. En höfundur er jafnan samkvæmur sjálfum sér.
Viðhorf hans er góðvild. Frá [tví víkur hann ekki. Þó greinilega
megi sjá og finna andúð hans á ýmsu, þá skal leitast við að gera
gott úr öllu. Á Jtann hátt bætist það, sem bætt verður. Þó höfundur
sé alsjáandi á gallana, er eins og hann segi okkur að loka augunum
fyrir Jnví, sem miður fer, í lengstu lög.
Tillitssemi liiifundar gagnvart tilfinningum annarra er aðdáunar-
verð. Eitt sinn finnst honum hann hafa sýnt stúlku einni, sem illa
stóð sig, ol' mikla hörku. Þá slær samvizkan hann samstundis, og
honum sýnist nemandinn vera dóttir sín, sú sem ákúrurnar fær.
Lesandinn hlýtur að álykta, frá annarri frásögn, að frá móður sinni
hafi höfundur erlt tilfinninganæmið. Dæmum mætti fjölga að vild,
Jtví af ærnu er að taka. Höfundur segist enga stórviðburði hala lifað,
og má Jiað rétt vera. Hitt er og víst, að hæfileika liefur hann til að
lyfta smáatburðum í æðra veldi, gera þá sögulega og þýðingarmikla.
Og um Ieið tekst höfundi að gera lesendur sína að óskiptum þátt-
takendum í Jtví, sem er að gerast.
Mér sýnist vera notaleg rósemi yfir skrifum IT. J. M. Hugsunin er
yljuð ósviknum tilfinningum. Mennirnir mæðast í mörgu, en mundi
ekki eitl af jtví nauðsynlega vera að beina athygli manna l'rá hraða
og óðagoti inn á brautir róseminnar.
Sveinbjörn Einarsson.