Æskan - 01.01.1971, Side 12

Odráttur á færi
MARGT BÝR í SJÓNUM
Fyrir öllum Eyrarbakka gengur hraun I sjó fram. Þar
sem hraunið þrýtur, myndast á mararbotni tangar og skag-
ar og milli þeirra vikur og vik inn i hraunröndina. Eru
víkur þessar í daglegu tali nefndar holur, og þekkja sjó-
menn þar um slóðir nákvæmlega legu þeirra, sem á þurru
landi væri. í holunum er sléttur leirbotn og oft fiskisælt.
Framundan Hraunshverfi eru þrjár slíkar holur merkastar.
Austast er Bjarnavörðuhola. Hún er þar, sem Bjarnavarða
— það er vörðubrot stuttu fyrir austan Hraunsá — ber í
öxlina á Ingólfsfjalli eða hamarinn syðst (fjallið um Bjarna-
vörðu). — Þá er Borgarhola. Hún er þar, sem Borg ber í
sama stað á Ingólfsfjalli (fjallið um Borg). Þá er Hrauns-
hola, þar sem Litla-Hraun ber í Seyðishóla.
Oft heyrði óg talað um það, að sjómenn hefðu orðið
varir við eltthvað einkennilegt ( holunum, sérstaklega á
undan veðrabrigðum. Hefðu einkum verið mikil brögð að
þvi hafísárið mikla (1882). Lýsti það sér einkum í þvl, að
menn festu færi sín á sléttum botni og þá með hálfundar-
legum hætti. Hugðu menn, að þetta væri stór skepna,
sem legðist ofan á veiðarfærin. En það var gömul trú
meðai sjómanna, að losna mætti við ódrátt á færi eða lóð
með því að leggja á linuna þrjár hendur. Varð ég sjálfur
einu sinni fyrir því að festa lóðina i holunum og losna með
þessum hætti, og þvi hef ég sagt frá þessu, að mér þótti
reynsla mín staðfesta mjög eindregið ummæli gamalla
sjómanna um þetta.
Einu sinni sem oftar fórum við í róður frá Eyrarbakka og
lögðum lóðina fram af Hraunsrifi f dimmu um morguninn.
Sáum við lítið eða ekkert til miða. ( birtingu fórum við að
taka, en þegar inn á lóðina kom, fór hún að þyngjast
nokkuð, svo að tæplega náðist neitt inn. Var þá farið að
gá að þvi, hvar við værum staddir eða hvort nokkuð væri
að óttast hraun. Einn af skipverjum var Jón Jónsson frá
Skúmsstöðum, sem kallaður var Jón Eyvindur. Hann hafði
lengi verið heppnisformaður bæði á Eyrarbakka og í Þor-
lákshqfn. Þegar hann sér, hvar við erum staddir, segir
hann: „Nú, við erum þá hérna í Borgarholunni. Ætli sú
gamla sé ekki lögzt á lóðina?“ Síðan bætti hann við: „Það
væri kannski reynandi að ieggja á hana þrjár hendur.“
Tók hann þá með annarri hendi um lóðina fyrir neðan
hendurnar á mér, svo að þrjár hendur urðu á llnunni. Var
þá sem hnifi væri brugðið á lóðina, en mér lá við að falla
aftur yfir mig, svo snögglega losnaði hún. Eftir það lá
lóðin alveg laus fyrir. Hún var með öllu heil og óskemmd
og var ekki slitinn af henni svo mikið sem einn öngull.
(ísienzkir sagnaþættir, Guðna Jónssonar,
sögn Jóhanns formanns Guðmundssonar
frá Gamla Hrauni.)
aftur úr skógarferðinni, fór faðir þeirra að verða órólegur.
Kallaði hann Kodadad fyrir sig, skipaði honum að fara að
leita að sonum sínum, og skyldi hann engu fyrir týna nema
Iffinu, ef hann kæmi tómhentur til baka. Það var vondaufur
prins, sem lagði af stað i leitina.
Á öðrum degi kom hann allt i einu að mjög stóru rjóðri
( skóginum, og i þessu rjóðri stóð stór og skuggaleg höll.
Er hann kom nær, sá hann, að I einum hallarglugganum
sat fögur stúlka, en eitthvað hlaut að vera að, þvi að hár
hennar var [ mikilli óreiðu, og náföl var hún í andliti.
„Ókunni maður!" hrópaði hún til hans. „Farðu strax
burt héðan frá þessari höll. Hér býr ógurlegur risi, sem er
mannæta. Hann tekur alla ferðamenn, sem villast hingað
og-------.“ Lengra komst hún ekki í þessari orðræðu sinni,
þv( að ( þessu kom risinn flengríðandi á ógnarstórum hesti.
Risinn var hinn mesti rumur, digur sem naut og blár sem
hel. Þegar hann kom auga á prinsinn öskraði hann upp:
„Gef þig á mitt vald, annars drep ég þig strax hér á
staðnum!"
En Kodadad hafði aldrei hopað fyrir neinum. Hann brá
sverði s(nu og hjó til risans svo fast, að af tók annan
fótinn. Hrataði þá risinn af hesti slnum, og skipti það eng-
um togum, að prinsinn gekk af honum dauðum. I þeim
svifum heyrði Kodadad, að stúlkan kallaði: „Komdu og
frelsaðu mig, lyklarnir að höllinni eru í vasa risans."
Er hann hafði tekið lyklana í hönd sér, var greiður gang-
ur inn í hallargarðinn, en þar tók ókunna stúlkan á móti
honum með mörgum þakkarorðum fyrir frelsunina.
„Enginn hefur hingað til þorað að berjast við þessa
ófreskju, sem nú er dauð. Nú ert þú herra þessarar hall-
ar.“ —
Athygli prinsins beindist skjótt að lágum stunum, sem
virtust koma neðan úr kjallara hallarinnar.
„Hverjir eru þarna?“ spurði hann stúlkuna.
„Þarna niðri eru allir þeir ferðaiangar, sem risinn tók
til fanga og hugðist geyma og óta síðan smátt og smátt.“
Framhald.