Iðunn : nýr flokkur - 01.07.1927, Blaðsíða 20

190
Tvær konur.
IÐUNN
Hún er eins og vínandi. Þegar vel gengur verður
áhætiumaðurinn eins og sá, sem er góðglaður af víni.
Honum finnast sér allir vegir færir. Freistingin að hætta
meiru og meiru er þung eins og ástríða drykkjumanns-
ins. Þegar svo hrapið kemur er þrekið farið. Ef at-
vinnan bregðst, eins og oft vill verða við sjóinn, þá leitar
æskulýðurinn aftur heim í sveitina sína, en er þá oft orðinn
eins og flak. Þér takið eftir því, að ég er hér ekki a5
lýsa sjómönnum eða útgerðarmönnum. Þeir eiga sínar
hugsjónir engu síður en aðrir. Ég er að lýsa æskunni
sem alin er upp við annan atvinnuveg, engu ógöfugri,
en sem rífur sig upp úr sínum eðlilega jarðvegi, aðeins
af því að hún þykist sjá hylla undir gæfuna — gullið —
yzt við sjóndeildarhringinn.
Ég vil ekki neitt bera saman fortíðina og nútímann.
Mér er það ljóst, að nútíminn stendur fortíðinni fyllilega
á sporði. Ég vil láta nútímann lifa á eigin verðleikum
en ekki frægð feðranna. Samt er það eitt einkenni for-
tíðarinnar, sem mig langar til að benda yður á, til fyrir-
myndar núlifandi kynslóð. Hverfi það einkenni, þá er
vís veila í skapgerð þjóðarinnar. Það er átthagaástin.
Það eru í fornsögunum okkar mörg átakanleg dæmi
átthagaástar. »Fögur er Hlíðin*, sagði Gunnar o. s. frv.
Þessi dæmi eru því merkari og aðdáanlegri sem þálif-
andi kynslóð kom hér að ókunnu landi. En átthagaástin
hefir víst verið kynfylgja þjóðstofnsins löngu áður en
nokkur Islendingur var til. Þessi tilfinning hefir haldið
sér því betur í þjóðerninu sem einangrunin var meiri.
Ég hygg að hún sé fyrsta og eðlilegasta frumrót ætt-
jarðarástarinnar. Mér hefir stundum fundist að eirðar-
leysi og gæfuleit yngri kynslóðarinnar væri að þurka
út þetta fagra einkenni íslendingseðlisins. Þjóðin er að
verða að flöktandi smáfygli, sem leitar þangað sem ætið