Iðunn : nýr flokkur - 01.07.1927, Page 82

252
Rúm og tími.
ÍÐUNN
það síðasta, vera á stærð við tungl í fyllingu. Hann bar
drifhvítt og skínandi ljós, og lagði frá honum sindur
mikið í 3 áttir. Vígahnöttur þessi virtist að því kominn
að sundrast af hita, sem kemur af viðnámi Ioftsins. Fer
svo um marga vígahnetti, og verður þá lítið vart við
leifar þeirra, en stundum falla þeir heilir til jarðar.
Hnattlaga fjölstirni. Stjörnuþyrpingar afarmiklar
heita svo, og liggja þær allar á mjög fjarlægum stöðvum
í rúminu. Ef til vill eru þau við yztu endimörk stjörnu-
veldis þess, sem umlykur oss, og eru, ásamt stjarna-
mergð Vetrarbrautar, heild fyrir sig. Eigi alls fyrirlöngu
hafa menn veitt því eftirtekt, að þau liggja öll á öðru
hálfhveli himingeimsins, út frá öðru skauti Vetrarbraut-
ar vorrar, en eigi þekkja menn orsakir þess. Fjölstirni
þessi eru að eins 91 að tölu, og fjölgar þeim eigi þó
að sjóntækin fullkomnist og leitað sé um himingeiminn.
Stjörnuveldi. Langt fyrir utan Vetrarbraut vora
geysast um rúmið ægimikil þyrillaga sólnasöfn, er nefnd
hafa verið sveipþokur eða þyrilþokur (spiral nebulæ).
Réttara er að nefna þessa stjörnusveipi stjörnuveldi eða
vetrarbrautir, því að þessi ógrynni veralda eru alls eigi
þokur, heldur sólnasveipir, miklir að stærð og fjölsettir
stjörnum — sannkölluð stórveldi í ómælisdjúpinu. Stjörn-
unum er þar stráð um rúmið með geysimiklum inn-
byrðis fjarlægðum, líkt og vér þekkjum í geimnum um-
hverfis oss. — Stjörnuveldið í Andrómedu er stærst að
sjá og líklega næst, enda sést það með berum augum,
ef menn vita hvar þess er að leita. Áætla menn það
23.000 ljósár í þvermál og að það renni í 650.000 ljós-
ára fjarlægð.
Stjörnuveldin eru mönnum ótæmandi rannsóknarefni.