Kirkjuritið - 01.07.1947, Blaðsíða 78

258
B. K.: Menntun ])resta á Islandi.
Júlí-okt.
enn svo, að Einar ábóti (Benediktsson) hafi hart nær
einn knnnað latínu i Hólabiskupsdæmi, en Sigvarður á-
bóti fyrir sunnan land.
Það verður ljóst af því, sem áður er sagt, að latínu-
skólar hafa verið starfandi á háðum biskupsstólunum á
þessum tíma og við sum ldaustrin, og umsögnin um
Jón Arason lilýtur að vera fjarstæða hyggð á misskiln-
ingi. Páll Eggert Ólason hefir og henl rækilega á þetta í
riti sínu: Menn og menntir1) siðaskiptaaldarinnar á Is-
landi og sýnt fram á, að um þetta leyti dvöldu ýmsir ís-
lendingar við nám í erlendum háskólum, einkum Rostock
á Þýzkalandi.
Það er þó ekki að efa, að fátt hefir vei»ið liér vtru-
legra lærdómsmanna undir siðaskipti og sést bað meðal
annars af því, að þegar latínuskólarnir voru sellir á fót
eftir siðaskipti „þá var bágl að fá svo vel latinulærða
íslenzka menn, sem þurfti, lil að stipta og niðursetja
vel og skikkanlega einn almennilegan lærdómsskóla og
ungdóminn vel að uppfræða'1. eins og séra Jón í Iiítar-
dal kemst að orði. Voru því fengnir útlendir skólameist-
arar að háðum biskupsstólunum fyrst framan af.
Enda þótt fálækt og einangrun, strjálhýli og mann-
fæð gerðu lærdómsiðkunum íslendinga á þessum öldum
oft þröngt fyrir dyrum, þá voru þó alltaf éinhverjir
menntamenn, sem numið höfðu í erlendum skólum, er
héldu áhuga manna fyrir liinum sjö frjálsu listum vak-
andi. Það voru alltaf einliverjir, sem lásu, kenudu og
skrifuðu, svo að aldrei slokknaði að fullu sá andlegi
áhugi, sem einkennt hefir þjóð vora, jafnvel á hennar
mestu niðurlægingartímum.
3) Menn og menntir IV, 4—7.