Gripla - 01.01.1984, Page 231
UM PARCEVALS SOGU
227
leiðarljósi nákvæmni (eða ónákvæmni) þýðenda, enda veitir hún mikils-
verðar upplýsingar og er grundvöllur undir frekari rannsóknir. Hins-
vegar tel ég varasamt að setja jafnaðarmerki milli nákvæmni og skiln-
ings eins og menn gera alloft. Er þá talað um að þýðandi felli niður
þessa ljóðlínu eða hina vegna þess að hann skilji ekki mikilvægi hennar
eða málakunnáttu hans sé ábótavant. En er ekki líklegra að þýðandi
haldi eftir sumum ljóðlínum fremur en öðrum, sem hann sleppir, af því
að hann telji að hlutverk hans sé annað og meira en að vera passívur
túlkur? Er ekki hugsanlegt að viðhorf hans til verksins og sá skilningur
sem hann leggur í það skipti meira máli en vélræn nákvæmni?
Le Conte du Graal hefur áreiðanlega sett þýðanda í vanda, þar sem
kvæðinu er ólokið, og fyrir bragðið verða ýmsir hlutar frásögunnar
óljósir. Þó að Parcevals sögu sé ‘lokað’ á hefðbundinn hátt, þá er sá
endir snubbóttur og virðist miðaður við þá möguleika sem söguþráð-
urinn býður upp á. En var það þýðandi eða afritari sem spann aftan
við frásögu kvæðisins? Meira um það síðar.
An efa hefur það haft áhrif á þýðinguna, hversu margt er á huldu í
kvæðinu, og er þetta sjálfsagt ein af mörgum ástæðum fyrir því að
ýmsar ljóðlínur eru felldar brott. Sem dæmi má nefna sverð það er
Fiskikóngurinn lamaði gefur Parceval. í sögunni er ekki minnst á að
það hafi verið ætlað Parceval (Vos fu voée et destinee, v. 3168), né
heldur að meðalkafli og lengd sverðsins hæfi honum nákvæmlega. Þetta
atriði er mikilvægt, eins og við erum búin að sjá: Parceval er sá sem
beðið er eftir. En atriðið er ekki leitt til lykta í kvæðinu, og þess vegna
er kannski ekki nema eðlilegt að þýðandi telji að sverðið sé fyrst og
fremst vegleg gjöf, og miði þýðingu sína við það.
Fyrstu 762 ljóðlínur kvæðisins eru aðeins lauslega endursagðar í
sögunni, efni þeirra er mjög þjappað saman og ýmsar aðrar breytingar
eru gerðar. Með öðrum orðum: byrjun sögunnar er lítið annað en
daufur ómur af kvæðinu. En svo þegar kemur að því atriði er Parceval
yfirgefur stúlkuna í landtjaldinu (v. 834), þá er breytt um stefnu og
vinnubrögð.
Við skulum láta upphaf sögunnar liggja milli hluta í bili, en fylgja
Parceval frá því að hann fer frá stúlkunni í landtjaldinu og athuga í
grófum dráttum hvaða hlutar kvæðisins eru nákvæmast þýddir og hvað
fellt brott.
Nákvæmlega er sagt frá komu Parcevals til hirðar Artús konungs og
hinni kátbroslegu hegðun hans þar, frá viðureign hans við Rauða ridd-