Gripla - 01.01.1984, Síða 305

SAMTÍNINGUR
301
fjarri flestum handritum (nema að sjálfsögðu *Br), og útgáfa hans er
ófullkomin og stundum villandi (sbr. Guðmundar sögur biskups I (EA
B6, 1983), § 9.3.2). Útgáfa Kálunds er notadrýgst, en þó eru á henni
annmarkar, eins og komið hefur fram í þeirri smávægilegu athugun sem
hér er birt. Hann hafði ekki tök á að nota *Br nema að litlu leyti, van-
mat 204 og leitaði yfirleitt ekki til texta Guðmundar sagna í handritun-
um sjálfum. Fyrir bragðið eru villur enn á sveimi í Sturlunguútgáfum,
sem hægt er að leiðrétta með tilstyrk varðveittra handrita.
S.K.
AÐ HRELLA, HRESSA OG REISA UPP
Páls saga eremita er prentuð í Heilagra manna sögum Ungers, II,
bls. 183-92, eftir eina handritinu sem hún er varðveitt í, Perg. fol. nr. 2
í Konungsbókhlöðu í Stokkhólmi, bl. 57-59. Það handrit var gefið út
Ijósprentað 1962 sem IV. bindi í ritröðinni Early Icelandic Manuscripts
in Facsimile, Lives of Saints, með inngangi eftir Peter Foote, þar sem
(bls. 25) er bent á þrjár útgáfur latínusögunnar sem hér liggur að baki,
Vita sancti Pauli eremitæ eftir Jerónímus kirkjuföður.
I sögunni segir m. a. af því, að Antóníus leitar Pál uppi í helli sínum,
en Páll hefur þá þrettán vetur og hundrað tírætt og hefur ekki séð annan
mann síðan hann var sextán vetra gamall. Páll spyr Antóníus tíðinda úr
heiminum og m. a. (HMS II, bls. 188; EIM IV, bl. 58vb)
hvort nockut hrellazt vpp fornar borgir.
Þetta orðasamband er tekið upp í orðabók Fritzners meðal dæma um
sögnina ‘hrella’ og án þess að hér sé gert ráð fyrir sérstakri merkingu
sagnarinnar. Gegn því rísa þó þrjár mótbárur: 1) í öllum öðrum dæm-
um Fritzners er það fólk sem hrellist, en ekki hlutir. 2) Engin önnur
dæmi eru um orðasambandið ‘hrella(st) upp’. 3) I öllum latínutextunum
sem Peter Foote vísar til er setningin
an in antiquis urbibus nova tecta consurgant (consurgunt),
þ. e. ‘hvort ný hús rísi í fornum borgum’.
Sú spurning vaknar, hvort “hrellazt” kunni að vera misritun fyrir
“reisazt”, svo upp komin, að í forriti hafi oft verið ‘r’- fyrir ‘hr’- og þá
hafi skrifari verið vanur að breyta í ‘hr’-; það hafi hann einnig gert hér
af vangá og auk þess mislesið ‘if’ sem ‘ll’. Einnig væri hugsanlegt að í