Eimreiðin - 01.04.1923, Page 31

Eimreiðin NORSK Þ]ÓÐERNISBARÁTTA 159
fyrsta sóknin sér það leyfi. Það var eitthvað svo ríkt, bæði í
alþýðunni og prestunum, að við guðsþjónustuna hlýddi ekki
að hafa annað mál en dönskuna. Svo er líka sagt, að alþýðan
hafi víða staðið í þeirri trú, og sé jafnvel ekki fullkomlega
laus við hana enn, að guð hafi talað dönsku við Móse á
Sínaífjalli. En samt hefir norska málið óðum rutt sér til rúms
1 kirkjunni á síðustu árum, og fjöldi presta prédikar nú á því.
°9 nú eru Blix-sálmarnir orðnir öllum sálmum vinsælli meðal
^ihils hluta þjóðarinnar. Annað sálmaskáld hafa Norðmenn
iíka eignast á landsmáli á síðari tíð, prestinn Anders Hovden.
Laust eftir 1890 hófst ungmennafélagshreyfingin í Noregi.
!896 stofnuðu helstu félögin til sambands með sér, og eftir það
0x þeim styrkur með hverju ári. Fyrsta aðalatriðið á stefnuskrá
félaganna er þjóðernisvakning, og fyrir landsmálinu hafa þau
^arist ötullega og mjög í samvinnu við skólafélögin. Nú hafa
i’au félög sameiginlega skrifstofu í Kristjaníu. (Jngmennafé-
lo9Ín hafa mjög barist fyrir að koma Blix-sálmunum og alt-
arisbók (handbók) á landsmáli inn í kirkjuna, og þar, sem það
hefir ekki tekist, hafa þau oft staðið fyrir sérstökum guðs-
Þjónustum á landsmáli. Þau hafa og stutt það af alefli, að
landsmálið fengi yfirhönd í barnaskólunum, stutt eða komið
UPP kvöldskólum og lýðháskólum, sem hafa landsmálið að
aðalmáli og jafnvel stutt að almennri þekkingu á málinu á
Vnisan hátt, með fyrirlestrum, ritdreifingu o. s. frv. Er lands-
málinu ekki alllítill fengur í því, að fjöldi æskumanna þjóðar-
mnar vex upp í slíkum félagsskap.
Bókmentir á landsmáli hafa líka aukist með hverju ári.
— 7 árum eftir að Vinje dó frá »Dölen« — stofnaði
^rne Garborg »Fedraheimen«, ágætlega ritað blað,| og stýrði
kVl um nokkur ár. Síðan hefir landsmálinu bætst hvert blaðið
elllr annað, svo að telja má, að þar standi það sæmilega að
v’9i nú orðið. En með Arne Garborg] bættist lándsmálinu
meira en blaðamaður,] því að þar fékk það ef til vill stór-
brotnasta og áhrifamesta rithöfundinn, sem það hefir enn þá
e’9nast. Hefir hvert ágætisritið á fætur öðru komið frá hans
^ndi. En milli þess, sem hann gefur þjóð sinni fagurfræðis-
le9ar bókmentir, sendir hann henni flugrit og ádrepur í mál-
slríðinu. Af öðrum þjóðkunnum og vinsælum rithöfundum á