Eimreiðin - 01.07.1927, Page 101

eimreiðin
RADDIR
293
skreytir nafninu skáldskapur. Ekkert annað en smánarlegt „borgaralegt
velsæmi", sem svínbindur alla hreinskilni, tálmar því, að ég bannfæri
opinberlega öll mín bókmentaverk, og sumra annara einnig, og gefi hrak-
yrðunum, sem brenna mér á vörum, Iausan tauminn. Ég hef verið eins
og loddari í kirkjugarði, eins og guðlastari í þögulli kirkju. Ég hef verið
upplesari, og yfir mig hefur ringt blómum; „skáld!" A einum stað, þar
sem ég hélt fyrirlestur, stóð heill hópur ráðinna og roskinna manna upp
úr sætum sínum mér til heiðurs.............Hégómi! Fíflalæti! En hafið
ekki hátt um slíkt „herra rithöfundur!" Blómvendir! Hvílík svívirða!
Hvað hef ég gert fyrir mannkynið, fyrir þjóðfélagið? Hvað hef ég látið
eftir mig nytsamlegt? Ekkert! Ekki skapaðan hlut! Rithöfundar-hjáguða-
dýrkun, mont og tómleiki, sýning á sjálfum mér, eða öllu heldur einhverju,
sem virtist vera ég. Alt af hef ég tranað mér fram, viljað trana mér fram.
Alt af hef ég þurft að segja barnalegt álit mitt um öll mál á dagskrá
þjóðarinnar. Alt af hef ég reynt að draga úr áhrifunum af ritglópsku minni
með glamurljóðum og digurbarkalegum skáldsögum. Ég, sem tæpast hef
getað séð fyrir konu og börnum. Ég, sem ekki get borgað skuldir mínar.
Ég, sem . . . Ó, guð minn! Hvað eru öll meistaraverk heimsbókmentanna
á við það, að vera fyrirmyndar heimilisfaðir eða góður og ástríkur son-
ur? Það eina, sem ég þrái, er að vera maður, þrekmaður, góður og
vandaður maður. Ég kæri mig ekki vitund um að vera listamaður, „skáld“
eða „rithöfundur". Frægðin er til þess eins að tortíma mönnum; hún er
rót hrokans. Leyf mér að verða réttur og sléttur maður, með opin augun
fyrir réttlæti og skyldu. ... Hvernig gat mér komið til hugar, að nokkuð
af því, sem ég hef skrifað, gæti orðið öðrum að liði? Bölið við hið ritaða
orð er fólgið í því, að þar er mannsandanum, jafnvel í sinni göfugustu
mynd, lýst fólki til skemtunar og afþreyingar og á hann Iagður mæli-
kvarði listarinnar. Engar bókmentir eiga rétt á sér aðrar en þær, sem
bera sjálfum sér vitni um, að einstaklingurinn batni við Iesturinn, verði
frjálsari við að kynnast innihaldinu, í stuttu máli, verði hamingjusamari
og betri maður við,að hlýða orðinu, Iifa orðið og gera það að lögmáli
fyrir verund sinni og breytni. Engar bókmentir eiga rélt á sér aðrar en
Þ®r, sem skírskota beint til samvizku lesandans. Skáldin, sem eru jafnan
fyrstir manna til að skjóta sér undan ábyrgðinni á böli og niðurlægingu
mannsandans, bera ein ábyrgðina. Þau hafa kosið að ljúga í stað þess
að boða hreinan sannleikann. . . .