Eimreiðin - 01.01.1930, Side 32

12
VIÐ ÞJÓÐVEGINN
EIMREIÐIN
innar er »hin hærri krítik* frá síðari hluta 19. aldar að fá
stoð í nýjum straumum. Hún var sögulegs og fornfræðilegs
eðlis, en skorti á í sálfræðilegum skilningi á verkefnum sm-
um. Með vaxandi þekkingu á lögmálum sálarlífsins hefur
guðfræðin varpað nýju ljósi yfir heimildarrit kristninnar, eins
og sálarfræðin og sálrænar rannsóknir eru sífelt að varpa
nýju ljósi yfir hin flóknu sálarlífsfyrirbrigði nútímans. fslenzka
kirkjan starfar í samræmi við þá hugsjón, sem jafnan hlýtur
að verða eitt megininntak allrar mótmælendakristni, að truar-
hugmyndirnar fái samrýmst skynseminni. Hún leggur meiri
áherzlu á siðgæðisboðun kristindómsins en trúarlærdómaboð-
unina, og hún forðast valdboð erfikenninganna, ef þær eiSa
ekki stoð í veruleikanum. Þessvegna getur íslenzka kirkjan
verið máttug til góðra verka, og mætti þó vera atkvæðamein
en er. Áhrifa hennar þarf að gæta meira í þjóðmálum oS
daglegu lífi, til þess að lægja öldur úlfúðar. Þar á hún verk
að vinna.
Bókmentirnar eru að umtaki meiri en nokkru sinni áður,
en inntakið ekki að sama skapi. Flestar greinir bókmentanna
hafa þó auðgast að verðmætum, en því ber ekki að leyna,
að meira er nú gefið út en áður af allskonar rusli, sem 1'*'®
erindi á til almennings. Enn sem fyr ber mest á ljóðagerð-
inni. Síðari hluta ársins sem leið flæddi t. d. nýjum ljóðabók-
um í tugum yfir bókamarkaðinn. Mest ber á lýriskum kveð-
skap, þótt hin episku einkenni séu sterk í skáldskap vorra
beztu skálda. Sumt í yngstu ljóðagerð vorri stendur í engu
að baki ljóðagerð eldri skálda, hvorki að háfleygi, krafti, fe8
urð né haglegu formi. Tilraunir hafa verið gerðar til rim
lausrar ljóðagerðar, og ennfremur hefur erlendur »expres
sionismi« ,'síðari ára öðlast hér áhangendur í ljóðagerð, en
hvorugt þetta virðist ætla að hafa varanleg áhrif á Þessa
tegund bókmentanna hér á landi. Skáldsagnagerð og leikrita
hefur hvorttveggja komist á hátt stig í beztu verkum nok
urra íslenzkra nútíðarhöfunda. Hugsæisstefna og fornaldar
dýrkun 19. aldarinnar veik að mestu fyrir raunsæissten
þeirri, sem hófst um 1880 meðal nokkurra íslenzkra skál^ a-
Hún varð þó ekki langæ og má nú heita vikin fyrir nýrrl
raunsærri hugsjónastefnu (Einar H. Kvaran) annarsvegar og