Eimreiðin - 01.10.1937, Blaðsíða 30

374
ÞRÍR MEGINÞÆTTIR
eimhbiðin
sínum, var að minni li}rggju fyrst og fremst sú, að hin vest-
ræna menning, með sínu fast skipulagða félagslííi, fann að
hún gat alls ekki þróast án lians; og sé þetta svo, þá þarf
framtíðin vissulega enn meir á kjarna krislindómsins að
halda en fortíðin þurfti. Með öðrum orðum, verkið, sem
kirkjurnar á liðnum öldum liafa aðallega reynt að inna af
höndum, verkið, sem ég held að þeim liafi í aðalatriðunum
tekist sæmilega vel, þrátt fyrir veikleika þeirra og yfirsjónir,
það verk að glæða samvizku, hugsjónir og æðstu viðleitni
mannkynsins, verður einhver að inna af hendi í framtíðinni
jafnvel enn rækilegar en gert hefur verið á liðnum öldum.
Þetta getur orðið með tvennum hætti; í fyrsta lagi með
því að eyðileggja hin skipulögðu trúarbrögð, eins og Rúss-
land liefur nýlega verið að reyna, og reisa á rústum þeirra
eitthvert annað skipulag, sem heldur áfram því starfi, sem
kirkjan hefur aðallega unnið á liðnum tíma, eitthvert skipu-
lag, sem felur í sér kjarna trúarbragða, en er laust við galla
þeirra. Hin leiðin er sú að hjálpa hinum skipulögðu trúar-
hrögðum, eins og þau níi eru, til að losna við galla sína og
ná betri lökum á að leggja áherzlu á meginkjarnann og
gera liann með sívaxandi krafti að almenningseign. Þessi
síðari aðferð er ef til vill ekki tiltæk í sumum löndum-
Eg þyrfti að þekkja þau lönd betur en ég geri, áður en
ég léti í ljósi skoðun mína á því. En um vort eigið land
þykist ég vita með vissu, og ég hygg að flestir • hugsandi
menn séu mér sammála um það, að síðari leiðin er eina
færa leiðin.
I Bandaríkjunum hafa hin skipulögðu trúarbrögð þegar
tekið furðulegri þróun og þannig sýnl hæfileika sinn til þró-
unar. Fyrst smeygðu þau af sér ægilegri martröð ríkisvalds-
ins, eða liöfðu losnað við liana þegar hinir víðsýnu menn,
sem sömdu stjórnarskrá vora, ákváðu skilnað ríkis og kirkju.
í öðru lagi hafa þau að miklu leyli — miklu meira en í
öðrum löndum — losað sig við þá fjötra, sem fylgja yfir-
sljórn og sérréttindum, og hafa þannig verið frjáls að þróast.
í þriðja lagi hafa þau hin síðuslu árin, þrátt fyrir einstöku
bendingar í gagnstæða átt, hröðum fetum verið að losa sig
við bölvun hjátrúarinnar, og nálgasl meir og meir kjarna