Eimreiðin - 01.10.1945, Page 34

258
UM KIRKjUR
BXMREIÐIN
Hef ég þá stuttlega lýst þessum tillögum.
En liér má við bæta til fróðleiks aðeins þessu um aldur kirkju-
liúsa í landinu, og talar það sínu máli:
Sárafá kirkjuhús eru nú til á íslandi frá nokkuð gamalli tíð,
ef þá nokkur á að telja, því að fornar kirkjur eru liér ekki tii.
Þær elztu eru, eins og kunnugt er: a. Hóladómkirkja (frá því um
eða yfir 1760), b. Landakirkja í Vestmannaeyjum (1774—81,
endurgerð 1838—43), c. ViSeyjarkirkja (1774—95) og d. Bcssa-
staSakirkja (1777—1823); e. Dómkirkjan í Reykjavík, ekki
eldri en frá 1847,. eins og bún er nú, en nokkuð af liúsinu er þó
talsvert eldra. Þetta telst allt lítill aldur lijá því, sem víða annars
staðar með þjóðum hefur átt sér stað. Allar aðrar kirkjur lands-
ins en þær bér töldu munu byggðar að stofni eftir 1840. (Hinar
fáu „gömlu“ torfkirkjur koma bér ekki til greina í þessu sam-
bandi, þar eð þær eru meira ,,forngripir“ en til messubalds).
Varla mun nokkur maður nú á tímum í fullri alvöru krefjast
þess af fólki almennt, að það, livernig sem ástæður þess eru,
sæki tíðir að staðaldri eða sitji langa liríð í aumum og óvistlcgum
kirkjuhúsum, ef til vill hráslagalegum kumböldum, þar sein að-
búnaður er enginn til vellíðanar, og litla prýði eða enga að sjá, —
aðeins til þess að lieyra, að vísu „gott orð“, en þó misjafnlega
fram flutt í máli og .tónuin eða með öðrum eðlilegum ágöllum
á afskekktum stöðum. Nei, óhjákvæmilegt verður það að teljasl
til lengdar, að kirkjuhúsin, kirkjurnar, séu að öllu leyti aðlað-
andi, og meira að segja ekki einungis vegleg til að sjá, lieldur og
einkum lilýleg og prýöileg að innan, þar sem allt á að minna á
lielgi og liáleitan unað og allir kunni við sig með lireinan bug,
til þess að geta sótt þangað svölun og styrk í andanum, livort sem
er í gleði eða sorg og á bvaða tímum sem er.-------
Já, langt er hér í land.
Vér þekkjuin öll kirkjurnar bér á landi eða víða um liéruð,
sumar eblri og að vonum lélegar, eins og þær voru gerðar, not-
liæfar að sumarlagi, aðrar nýjar eða nýlegar. En bafa framfar-
irnar orðið miklar? Á örfáum stöðum er vel byggt, á sumum
stöðuin á það að heita sæmilegt eftir atvikum; annars staðar ekki
og sums staðar fullkomin börmung, ef íhugað er, hver lilgangui'
þeirra er. Þarf ekki um það að fjölyrða. — Frá alda öðli bafa
mennirnir, er þeir voru komnir til nokkurrar siðmenningar, víða