Eimreiðin - 01.10.1945, Blaðsíða 93

eimreiðin
RITSJÁ
317
það notað um eina tegund starfræns
taugasjúkdóms (hysteria). Orðin sál-
gerð, manngerð og skapgerð eru á
víxl notuð í merkingunni karakter.
Heppilegra væri í þessu tilfelli og
öðrum að nota ávalt sania orðið um
sama hugtakið. Byrjendum er það til
hægðarauka að minnsta kosti. Víða
lætur höf. erlenda fagorðið fylgja
með innan sviga, og er það kostur, en
hann hefði mátt gera það enn víðar.
Það gat engu spillt, en létt undir
með þeim, sem við lestur bókarinnar
hljóta áliuga á efninu og löngun til
að kynnast sálarfræði nánar í erlend-
um ritum.
Á bls. 13 er ýinissa sálarlífslruflana
getið og. réttilega frarn tekið, að auk
beinna geðsjúkdóma (geðveiki, psych-
osis) fyrirfinnist taugaveildun (neur-
osis) og geðveiklun (nteðfædd geð-
veila, psychopatia). Að vísu eru
þessi erlendu orð ekki nefnd þar, en
eg skil málsgreinina þannig. Þá segir
svo: „ICunnust sálrænna lækninga-
aðferða á sviði gcðveiklunar er sál-
könnun (psychoanalyse).“ Þetta cr
onákvæmni. Sálkönnuninni er aðal-
lega^ beitt við taugaveiklun (áunna,
starfræna taugasjúkdóma), en ekki
eða mjög lítið við psychopathia.
I kaflanum um dulvitund eru orðin
vitund og meðvitund notuð í sömu
merkingu, en ef til vill væri réttara
“ð gera greinarmun á þessu tvennu.
Dulvitundin er líka vitund, eins og
höf hendir á (shr. bls. 29 og víðar).
Væri því ekki rétt að tala um með-
vitund og dulvitund sem þætti vit-
undarinnar, er yrði þannig yfirhug-
takið?
Á hls. 58 og 59 er stuttorð lýsing
a tveimur algengum geðsjúkdómum.
Annar er scliizophrenia, sem á is-
lenzku hefur verið nefnd hugklofi eða
kleyfhugasýki. Geðrof, eins og höf.
kallar hann, er ekki heppilegt orð,
það er of líkt hugrofum, en svo er
annað hugtak nefnt (mental dissocia-
tion). Hinn sjúkdóminn nefnir höf.
mania depressiva, en það er alveg
fráleitt og sjálfsagt til komið fyrir
vangá. Manio-depressiv geðveiki gat
hann nefnt hann eða hringhugasýki;
því að hringhuga kallar liann tilsvar-
andi skapgerð. Mania er á einum stað
(hls. 60) nefnd ofsakæti, og á það
illa við um sjúkdómsmynd. Oflæti
er hetra orð, sem þegar áður hefur
verið notað í þessari merkingu.
I kaflanum um sálgerðir lýsir höf.
á greinagóðan hátt kenningum Kret-
schmers um sambandið ntilli vaxtar
lags og skapgerðar. Að henni lokinni
gagnrýnir hann kenninguiia og telur
upp kosti hennar og galla svo scm
vera ber. Aðeins hefði liann mátt
geta þess, að gagnrýnin væri ekki
einungis hans sjálfs, heldur og Kret-
schmers. I snildarriti sínu „Körper-
bau und Character" undirstrikar
Kretsclnner takmörkun kcnningar
sinnar, takmörkun, sem byggist á
eðlilegúm og sjálfsögðum orsökum.
Loks langar mig til að finna að
því við liöf., hversu inikið hann nolar
heitið ímyndunarveiki. Imyndunar-
veiki og ímyndunarveikt fólk eru orð,
sein lcoma fyrir á víð og dreif um
alla bókina. Mér finnst þau ekki eiga
þar lieima, en hæfa skár í munni
fáfróðra. Sé með orðinu átt við það,
að veikin sé ímynduð en ekki raun-
veruleg, er viðkomandi sjúklingum
gert stórlega rangt til. En ef með því
er átt við það, að ímyndunar- eða
hugmyndalíf sjúklingsins sé sjúkt, þá
á það nærri undantekningarlaust við
alla sálsýki, hvort sem hún er starf-
ræn eða vefræn að uppruna. Látuin
þetta orð áfram vera liáðsyrði eitt, en
færum það ekki inn í fræðilcgt mál.