Eimreiðin - 01.07.1947, Page 63

EIMREIÐIN félagshugsjónin og valdsóknin
215
stjórnfarslega óvirk, en vinnur ríkjanda stjórnkerfi þó mikið
óbeint gagn með því að verka sem deyfilyf á fólkið og friða það
við þá tilhugsun, að það búi í kristnu landi. En bitt er alkunnugt,
bversu mjög kirkjan hefur verið notuð ýmist beint í þjónustu
grófrar valdsóknar og ofbeldis eða þá til að vernda úrelt liöfð-
lngjavald og auðvald, sem vildi balda forréttindum sínum í friði
®ftir að það var liætt að vinna fyrir þeim. — Þessi beina og óbeina
verkfaerisafstaða kristinnar kirkju liefur löngum orðið eigi aðeins
benni sjálfri til álitshnekkis, lieldur einnig slegið myrkva á þá
n'iklu opinberun, sem liún átti að boða og fyrir löngu hefði átt
að vera farin að bera hina fegurstu ávexti í mannlegu samneyti
°g félagslífi.
Lík þessu liafa orðið örlög demókratísku hugsjónarinnar, sem
nienn hugðu endurvakta með þeirri ,,frelsisöldu“, er flæddi yfir
beiminn eftir frönsku stjórnarbyltinguna. En það nýja „þióð-
frelsi‘% seni þá breiddist út um öll Vesturlönd — „franska demó-
bratíið“ svonefnda — var ekki annað og reyndist ekki annað en
gamla valdsóknin í nýrri útgáfu: — yfirráða- og árásarrétturinn
alls ekki afnuminn, heldur gerður að löglegu tækifæri fyrir alla
eð'a einskonar almennum lilunnindum! í framkvæmdinni varð
hetta svonefnda „lýðræði“ að forréttindum einkasamtaka til að
SelJa sig yfir þjóðarvaldið og ná fullkomnu sjálfdæmi og sjálftöku-
rétti, eins og oft hefur verið lýst.
Um bugsjón jafnaðarstefnunnar þarf ekki að fjölyrða. Tvenns-
bonar valdsókn hefur lagt hana undir sig: — lýðræðissósíalisminn
°S byltingarsÓ8Íalisminn (kommúnisminn).
hað sýnist því hafa verið regla, að allar félagslegar liugsjónir,
Sein miklu fylgi náðu, liafi jafnharðan orðið að ósjálfstæðum verk-
rum yfirráðastefnanna — já, og meira að segja oft verið svo
eillfaldar að leita ótilneyddar á náðir ýmissa valdsóknara, sem
etra liefði verið að hafa heldur á móti sér en með.
^ Sú spurning vaknar ])á, hvort nokkuð sé við þessu að gera.
r það ekki heimska að ímynda sér, að bugsjónir geti nokkurn-
tUíla boðið veraldlegum völdum byrginn, livað þá lagt þau undir
S18 og stjórnað þeim? '
y1® ttánari athugun sjáum vér, að liér er á sviði samfélags-
malanna nákvæmlega um sömu baráttuna að ræða milli holdsins
® andans sem liver maður þekkir frá sjálfum sér. Og þar er