Tímarit lögfræðinga - 01.07.1953, Side 33

Skilorösbtmdnir rcfsidómar.
159
Valdimar Stefánsson:
Skilorðsbundnir refsidómar.
Erindi flutt á fundi Sakfræðingafélags Islands
24. apríl 1953.
Flestum, sem fást við refsimál hér á landi, mun virðast
reglurnar um skilorðsbundna refsidóma eitt hið bczta og
eðlilegasta í refsilöggjöfinni, og margir munu ætla, að þær
reglur eigi miklum mun lengri sögu en raun ber vitni.
Sagt hefir verið, að tilkoma þessara reglna í refsilöggjöf
þjóðanna sé hið mesta framfaraspor, sem stigið hafi verið
á því sviði liina síðustu mannsaldra. Þær eru ekki í sam-
ræmi við endurgjaldskenninguna gömlu og gátu því eigi
náð fram að gangað meðan hún var ríkjandi í refsilög-
gjöfinni, en á síðustu öld, þegar endurgjaldskenningin og
hin — svo að segja — einhliða áherzla á „generalpræven-
tivu“ sjónarmiðin voru í undanhaldi og tekið var að leggja
áherzlu á áhrif refsinganna á hvern einstakan brotamann,
tóku hugmyndirnar um skilorðsbundna dóma að þróast og
smátt og smátt að verða að veruleika. Upphafs þeirra mun
að leita í enskum og bandarískum dómvenjum frá fyrri
hluta 19. aldar. Einstakir dómarar, sem óaði við að beita
refsibókstaf laganna gegn brotamönnum, einkum ungling-
um, tóku að notfæra sér þá möguleika, sem þeim voru
færir, til að fresta dómsuppsögn eða fullnustu dómsins,
og þegar ástæða þótti til, bundu þeir frestunina því skil-
yrði, að brotamaður skuldbindi sig til góðrar hegðunar
framvegis. Einnig var þess oft krafizt, að einhver ábyrgð-
ist, að brotamaður héldi skilyrði frestunarinnar. Samhliða
þessu var víða í löndum beitt skilorðsbundnum náðunum
til að hlífa brotamönnum við þeim refsingum samkvæmt
bókstaf laganna, sem eigi þóttu samrýmast réttarvitund
almennings og eigi stuðla að heppilegum áhrifum á brota-
mann sjálfan. Þessar náðanir þjónuðu sama tilgangi og
dómvenjan, sem nefnd var, og varð hvorttveggja til þess