Tímarit lögfræðinga - 01.07.1956, Side 16

sem skilin eru eða skilin verða frá jörð“. 1 hinum eldri
lögum nr. 55 frá 1926 um forkaupsrétt á jörðum var ekki
minnzt á jarðhita.
Á Alþingi 1945 flutti Bjarni Benediktsson frumvarp til
laga um viðauka við 1. 98/1940, sbr. Alþt. 1945 A þskj.
200. & þar greinilega byggt á eignarrétti landeiganda að
jarðhitaréttindum, enda þótt miklar hömlur séu lagðar á
rétt hans. I frumvarpinu var m. a. kveðið svo á, að jarð-
boranir, er ná dýpra en 10 metra, megi ekki framkvæma
án leyfis ráðherra. Leyfi til þeirra skyldi ekki veitt, ef
hætta kynni að vera á því, að með jarðborun sé spillt hag-
nýtingu jarðhita á eign annars manns, sem þegar er hafin,
eða hagnýtingu þar siðar meir, enda sé sú hagnýting jarð-
hitans mun verðmeiri en liin hagnýtingin, sem stefnt er
að með hinni fyrirhuguðu jarðborun. Ekki var gert ráð
fyrir neinum bótum til þess, er synjað væri um leyfi til
jarðborunar í landi sinu. Eftir frumvai-pinu stappar nærri,
að eignarréttur landeiganda að jarðhita sé takmarkaður
við 10 metra dýpi, þó að hann — en aðrir að vísu ekki —
að fengnu leyfi ráðherra mætti fara dýpra.
I greinargerð frumvarpsins segir m. a.: „Hér er aðeins
um almenna takmörkun á eignarréttinum að ræða, sem
löggjafarvaldinu er heimilt að setja, þrátt fyrir ákvæði
stjórnarskrárinnar um friðhelgi eignarréttarins“.
Frumvarp þetta var afgreitt með rökstuddri dagskrá.
Var þar skorað á ríkisstjórnina að láta semja frumvarp
til laga um notkun jarðhita, þar sem verði ákvæði um
eftirlit með jarðborunum til tryggingar því, að virkjun
jarðhita verði ekki skemmd með síðari mannvirkjum, sbr.
Alþt. 1945 C bls. 87.
Hér á landi mun almennt hafa verið litið á jarðhita-
réttindi sem söluhæf. Eru þess dæmi, svo sem kunnugt
er að leyfa honum þau, til þess að hann geti haft þau not
indi, eða keyptar hafa verið jarðir vegna jarðhita, er þeim
hefur fylgt.
Þó að greinilegt sé samkvæmt framansögðu, að 1,
142