Tímarit lögfræðinga - 01.07.1973, Blaðsíða 35

skattþegn verða ekki ábyrgir fyrir greiðslu hennar, þótt þeir á sak-
næman hátt stuðli að undandrætti skattþegns á skattstofni, sbr. hins
vegar refsiverða hlutdeild skv. 3. og 4. mgr. 48. gr.5)
4) Núgildandi ákvæði um skattlagningu eftir á eiga sér langan að-
draganda. Hér skal einungis vikið að ákvæðum 1. nr. 46/1954, um
tekjuskatt og eignarskatt. Ákvæði um þetta efni voru þar nokkuð
dreifð, sbr. 35. gr. 2. mgr., 48. gr. og 49. gr. Þó að tvö hin síðarnefndu
ákvæði væru tengd ákvæðum um viðurlög, virðist ekki hafa verið
litið öðru vísi á þetta réttaratriði þá en nú er gert. 1 48. gr. ). nr.
46/1954 var kveðið á um skattgreiðslu auk sektar, sbr. nú 3. mgr. 38.
gr. 1. nr. 68/1971. 1 2. mgr. 48. gr. var svohljóðandi ákvæði:
Sömu skyldu til að greiða skatt eftir á hefur og hver sá, sem af
afsakanlegum misskilningi eða misgáningi hefur skýrt frá tekj-
um sínum eða eignum lægri en vera bar og því greitt minni skatt
en honum bar skylda til.
Ákvæði þetta er efnislega í samræmi við 1. mgr. 38. gr. núgildandi
laga, eins og það verður nú skýrt, þótt orðalag þess sé annað og
styttra. Hér hefur því lengi verið byggt á hlutrænum grundvelli gagn-
stætt ábyrgð á saknæmisgrundvelli skv. 48. gr. (ásetningur eða stór-
kostlegt hirðuleysi). Nokkurs konar millistig eru viðurlögin skv. 47.
gr. (viðbótarálag). Þeim má beita án tillits til sakar, en þau hafa hins
vegar á sér refsiblæ að því leyti, að þau eru ákveðin tiltekin hlut-
fallstala, sem bætt er ofan á sannreyndan undandrátt skattstofns. Með
því er farið út fyrir eiginlegar skattkröfur hins opinbera.
I 2. mgr. 35. gr. 1. nr. 46/1954 var ákvæði, er bar nokkurn svip af
viðurlagareglu (nú breytt í 2. mgr. 37. gr., sbr. þó 47. gr.). Samkvæmt
því skyldi áætla tekjur og eign þess, er enga skýrslu gefur, svo ríf-
lega, að ekki væri hætt við, að upphæðin væri sett lægri en hún á að
vera í raun réttri, enda skyldi hún vera a. m. k. 10% hærri en skatt-
mat næst á undan, og ef vanræksla var ítrekuð, þá skyldi hækkunin
vera minnst tvöföld á við hækkunina árið á undan. Síðan var í lok
málsgreinarinnar ákvæði, er sérstaklega laut að skattaukagreiðslu.
Þar sagði:
Komi síðar í ljós, að áætlun hefur verið of lág eða skattþegni
hefur ekki verið gert að greiða skatt af öllum tekjum sínum og
eignum, er heimilt að reikna skatt gjaldanda að nýju, þó ekki
lengra aftur í tímann en 5 ár.
Hér gat verið nokkurt vafamál, hvernig með skyldi fara, ef áætlun
reyndist of lág, hvort gjaldanda nægði að greiða það, sem vantaði
á rétta álagningu miðað við skattstofn eða hvort ofan á það kæmi ein-
33