Tímarit lögfræðinga - 01.07.1973, Blaðsíða 38

argrundvöll, sem hin fyrri skattákvörðun er miðuð við. Getur skatt-
þegn að nokkru leyti eða öllu komizt hjá skattlagningu eftir á með
því að bera fyrir sig endurgreiðslukröfur, sem hefðu e. t. v. ekki
verið teknar til greina einar sér? Skattþegn kann að halda því fram,
að afskriftir hafi verið of lágar, mat á vörubirgðum of hátt, eða ekki
hafi verið tekið nægilegt tillit til taps eða kostnaðarliða. Það virðist
sjálfsagt sjónarmið, að slíkt endurmat eigi að geta farið fram, þannig
að á móti skattlagningu eftir á komi frádráttarliðir af þessu tagi.
Eðlilegt er, að leiðréttingar eigi sér stað í báðar áttir. Ekki er skorið
beinlínis úr þessu í íslenzku skattalögunum, sbr. þó sjónarmiðin að
baki endurgreiðslureglunni í 43. gr.10) Skattayfirvöld í Danmörku hafa
reynt að leysa þetta vafaatriði með reglum um, að afskriftir séu
færðar á fullnægjandi hátt í bókhaldi fyrirtækja, en ekki aðeins í
skattaframtali. 1 U. 1951, bls. 1094 staðfesti landsréttur sýknu bæjar-
réttar í refsimáli vegna meintra skattsvika og tók fram í forsendum
sínum, að ákærða yrði ekki gert að greiða skatt eftir á, þar sem
hann mundi ekki hafa greitt hærri skatt í fyrstu, ef hann hefði not-
fært sér rétt sinn til afskrifta.11)
d) Ætla verður, að skýra megi 38. gr. svo, að skattlagning eftir á
þurfi að styðjast við sannreyndar fjárhæðir og að í því efni hvíli
sönnunarbyrðin á skattyfirvöldum.12) Kemur það fram bæði í 1. mgr.
„... skal greiða eftir á skattupphæð þá, sem undan var dregin.“, og
einnig í 2. mgr., sem lýtur að áætlaðri skattlagningu, sbr. orðin „en
síðar kemur í ljós, að áætlun hefur verið of lág ...“. Ljóst er a. m. k.,
að skattstjóra er óheimilt að áætla skatt að nýju hærra en áður,
nema til komi einhver ný gögn, er réttlæti hækkun. Annað er það,
að ríkisskattstjóri gat skv. 42. gr. 4. mgr., eins og hún var orðuð
fram að setningu laga nr. 7/1972, ótilkvaddur lagt ályktun skattstjóra
um skattákvörðun fyrir ríkisskattanefnd, sem sýnist hafa haft óhefta
heimild sem æðra stjórnvaldsstig til að breyta ákvörðun skattstjóra,
hvort sem um áætlun var að ræða eða ekki. Rök kunna að vera til
þess, að slík breyting eigi sér ekki stað gjaldþegni í óhag, nema til
komi ný gögn, en lögin fólu þó ekki í sér slíka takmörkun á valdi
nefndarinnar. Á hinn bóginn getur líka verið varhugavert að ýta
undir ævintýramennsku, þannig að skattþegn geti látið hjá líða að
telja fram í von um, að áætlun verði sér hagstæð. Með breytingu 1.
nr. 7/1972 á 4. mgr. 42. gr. er ríkisskattstjóra fengin áðurgreind
heimild til að breyta ályktunum skattstjóra, en heimilt er gjaldanda
að kæra slíka álagningu til ríkisskattanefndar eftir reglum 41. gr.
Þá verður enn fremur að ætla, að þessi heimild ríkisskattstj óra hafi
36