Tímarit lögfræðinga - 01.12.1975, Side 19

lög nr. 14/1968, 58/1972 og 108/1972.° Margt mælir gegn svo þröngri
skýringu á 58. gr. ATL. Dómstólar hafa ekki skorið úr þessu álitaefni
svo að kunnugt sé.
1 ATL er engin heimild, sem svarar til ákvæða 2. málsl. 1. mgr. 25.
gr. VSL, svo að þess er ekki kostur að lækka eða fella niður skaðabóta-
ábyrgð aðila, er valdið hefur slysi, sem Tryggingastofnunin hefur
greitt bætur fyrir.
Tryggingastofnun ríkisins beitir oft endurkröfurétti, en þó því að-
eins, að hinn bótaábyrgi þriðji maður hafi ábyrgðartryggingu, er nær
til tjónsins. Almennar ábyrgðartryggingar greiða ekki endurkröfur frá
Tryggingastofnun ríkisins, en það gera lögboðnar ábyrgðartryggingar
ökutækja, sjá 10. kafla.
Mjög er fátítt, að málaferli verði út af endurkröfurétti Trygginga-
stofnunar ríkisins. Eigi munu vera nema tveir dómar í dómasafni
Hæstaréttar, er snerta þetta efni, sjá Hrd. 1942, 199 og 1950, 275,
héraðsd. bls. 281.7
Endurkröfuréttur almannatrygginga hefur víðast hvar verið num-
inn úr lögum, t. d. í Noregi,8 Svíþjóð*1 og Bretlandi.10 1 D.anmörku eiga
opinberar tryggingastofnanir almennt ekki endurkröfurétt á hendur
° Sé miðað við þennan skýringarkost, verður að telja, að bifreiðareiganda, sem
teldist skaðabótaskyldur vegna slyss ökumanns af völdum bilunar í bifreiðinni (sbr.
t. d. Hrd. 1970, 544), sé óskylt að greiða Tryggingastofnun ríkisins útlagðar bætur, er
stofnunin reynir að endurkrefja með stoð í 58. gr. ATL. Tína má til fleiri tilvik, þar
sem bifreiðareigandi og/eða ökumaður er skaðabótaskyldur eftir öðrum bótareglum
en 58. gr. ATL nefnir, en það yrði of langt mál.
7 Nefna má og tvo dóma, sem báðir voru kveðnir upp á bæjarþingi Reykjavíkur
30. apríl 1963 (málin Tryggingastofnvm ríkisins gegn Söginni h/f og til réttargæslu
Almennum tryggingum h/f og Tryggingastofnun ríkisins gegn Sigurgeiri Líkafróns-
syni og til réttargæslu Almennum tryggingum h/f). Þessir dómar og hæstaréttardóm-
arnir tveir eru kveðnir upp fyrir gildistöku ATL nr. 40/1963, en ákvæði þeirra laga
fólu í sér nýmæli varðandi endurkröfurétt Tryggingastofnunar ríkisins. Hafa dóm-
arnir því lítið almennt gildi nú.
8 I Noregi er endurkröfuréttur þó enn fyrir hendi, ef slysi er valdið af ásettu ráði,
sbr. t. d. Oluf Skarpnes, Erstatning for personskade og for tap av forsþrger, Lov og
Rett 1974, bls. 19.
9 Sjá t. d. Jan Hellner, Skadestándsrátt, Stockholm 1972, bls. 246.
10 Um endurkröfurétt slysatrygginga á launþegum í lögum ýmissa ríkja sjá John
Fleming, Collateral Benefits, Intemational Encyclopedia of Comparative Law, XI, 11,
Túbingen 1971, bls. 28. Um afnám endurkröfuréttar almannatrygginga í nokkrum
löndum Evrópu sjá Paul Szöllösy, Schadenersatz bei Invaliditát und Versorgerschaden
— Versuch und Möglichkeiten einer europáischen Rechtsangleichung, Nordisk for-
sikringstidsskrift 1973, bls. 83.
157