Tímarit lögfræðinga - 01.09.1981, Page 46

vegast á annars vegar óskir um félagslegt réttlæti og öryggi og hins
vegar óskir um þjóðhagslega hagkvæmni. Takmörk eru fyrir því, hve
rniklu fé þjóðfélagið hefur efni á að verja til eflingar félagslegu rétt-
læti á þessu sviði. Því er ekki að neita, að því fleiri sem bótarétt eiga
og því hærri bætur sem greiddar eru, þeim mun dýrara verður bóta-
kerfið. Þar á móti kemur að vísu talsverður sparnaður, sem leiðir af
einföldun bótareglnanna. Kostnaðarhliðin er áreiðanlega mesti þránd-
ur í götu nýs og fullkomnara bótakerfis.
6. ERU SKILYRÐI TIL AÐ KOMA Á GERBREYTINGU
Á BÓTAREGLUM? FRAMTÍÐARHORFUR
Fyrsta spurningin, sem hér kemur up'p, er hvað kosti að taka upp
nýtt og hagkvæmt bótakerfi. Mikið vantar á, að unnt sé að svara
henni nú. Þegar leitað er svars, kemur í ljós, að furðu lítið er vitað
um hve stóran sess skaðabætur fyrir líkamstjón skipa í þjóðfélaginu
og lífi einstaklinga. Nefnd skulu nokkur dæmi um það, sem upplýsing-
ar skortir um:
1. Hversu margir tjónþolar liggja óbættir eða vanbættir hjá garði
og hvert er óbætt heildartjón þeirra?
2. Hverjar eru ástæður fyrir því, að margir tjónþolar fá engar
bætur eða aðeins hluta af sínu tjóni?
3. Hve mikið er um að menn fái of háar bætur og hvers vegna?
4. Hverjir greiða bætur fyrir líkamstjón og hvernig skiptist tjóns-
byrðin niður á þá, sem bótaábyrgð bera, ábyrgðartryggingar
þeirra og aðrar tryggingar?
5. Hver er kostnaður við skaðabótakerfið og önnur bótakerfi, sem
nú eru til?
6. Hve mikill hluti af heildarkostnaði rennur til tjónþola sjálfra
og hve mikið fer í rekstrarkostnað ?
Sumra þessara upplýsinga er erfitt að afla, þótt látnar væru nægja
áætlanir, sem byggðar væru á könnun á aðstæðum tiltekins fjölda
tjónþola. Aðrar af ofangreindum spurningum eru auðveldari viðfangs,
því að fyrir hendi eru allmiklar tölfræðilegar upplýsingar um bætur,
sem vátryggingafélög og opinberar tryggingastofnanir hafa innt af
hendi vegna líkamstjóns. Ljóst er, að söfnun gagna um þessi atriði
og vinnsla úr þeim tekur mikinn tíma. Merkar réttarfélagsfræðilegar og
tölfræðilegar rannsóknir hafa verið gerðar á þessum málum í Bretlandi,
Bandaríkjunum, Kanada og víðar. Hafa niðurstöður þeirra komið að
96