Tímarit lögfræðinga - 01.11.1983, Page 20

Danmörku hefir t. d. verið gert mikið að því að lækka refsimörk við
ýmsum brotum, sbr. t. d. auðgunarbrot, en refsimörk um þau hafa
verið lækkuð til mikilla muna í tveimur áföngum 1973 og 1982, og
eru nú yfirleitt 1 ár og 6 mánuðir. Viðurlög hér eru hins vegar almennt
6 ár samkv. XXVI. kafla hgl. Annað dæmi eru refsimörk vegna skír-
lífisbrota. Hér á landi hefir þó verið afnumin lágmarksrefsing við
brotum skv. 142. gr. alm. hgl., sbr. lög 101/1976, 12 gr. I sömu lögum
eru einnig afnumin sérviðurlög um það, er skýrsla er heitfest, og er
þess eins getið nú, að virða skuli það refsingu til þyngingar að skýrsla
sé heitfest. Enn er á nokkrum stöðum í alm. hgl. lögmælt lágmarks-
refsing, sbr. 86., 87., 89., 98.—100. gr., 130. gr. 2. mgr., 148. gr., 164.
gr., 165. gr. 2. mgr., 166., 194., 211., 213., 216., 226. gr. 2. mgr.,
244. gr. 2. mgr. og 252. gr. Kemur sterklega til greina að mínu mati
að afnema ýmis slík lágmarksviðurlög við þá allsherjarendurskoðun
viðurlaga, sem framundan er.
Alltítt er, að sérstök þyngd refsimörk séu lögmælt við ítrekun brots,
og á þetta þó einkum við í sérrefsilögum. Er þá stundum lögfest, að
t. d. refsivist liggi við ítrekun, þótt fésekt einni verði beitt við frum-
broti. Er þó yfirleitt haganlegra að leggja alfarið á vald dómstóla að
meta áhrif ítrekunar. Refsistefna sú, sem hér var greind, hefir t. d. haft
þau áhrif hér á landi, að með lögum 54/1976, 1. gr. var refsimörkum
umferðarlaga 40/1968 breytt, þau einfölduð og sérviðurlög við ítrekun
felld úr gildi. Annað dæmi er breyting sú, sem gerð var á refsiákvæð-
um áfengislága 82/1969 með lögum 52/1978 og mætti raunar nefna
fleiri dæmi.
III. 6. Stórfelldasta og samfelldasta breytingin, sem gerð hefir ver-
ið hér á landi á síðustu árum á viðurlögum í refsilögum, felst í lögum
75/1982 og 10/1983. Breyta fyrri lögin sektarmörkum 52 sérrefsilaga
og hin síðari 74 sérrefsilaga í það horf, að nú varðar háttsemi sú, sem
mælt er fyrir um í þessum ákvæðum, sektum, án tilgreiningar á fjár-
hæð. Merkir það þá efnislega, að hámark sektar verður sú fjár-
hæð, sem greind er í 50. gr. alm. hgl. eins og hún er á þeim tíma, þegar
brotið er framið. Sektamörk eldri laganna eiga við um brot framin
fyrir gildistöku laganna, sbr. 2. gr. hgl. og t. d. að sínu leyti hrd. LIII
(1982) :96, 281, 366 (sératkv.), 1570. Verður nú ólíkt hægara að tengja
fjársekt til frambúðar við verðlágs- og kaupgjaldsþróun með því ein-
falda ráði að breyta 50. gr. einni. Hún verður sjálfvirk gagnvart sér-
refsilögum, þar sem háttsemi varðar sektum ótiltekið. Rannsókn, sem
ég framkvæmdi á vegum hegningarlaganefndar á árinu 1981 leiddi í
138