Tímarit lögfræðinga - 01.12.1987, Side 21

Réttur farsala skv. 4. mgr. 150. gr. til að undanþiggja sig ábyrgð
á lifandi dýrum, sem flutt eru sem farangur, er hliðstæður heimild í
2. mgr. 118. gr. um dýr, sem flutt eru sem farmur.
11. EFNI I STUTTU MÁLI
Fimmti kafli sigll. 1985 fjallar um farsamninga, þ.e. samninga um
flutning á farþegum eða farþegum og farangri. 1 kaflanum eru ýmis
mikilvæg nýmæli. Eru ákvæði hans sótt í siglingalög ríkja Skandinavíu.
Núgildandi norrænar reglur um farsamninga eru í meginatriðum sam-
ræmdar alþjóðasamningi, sem gerður var í Aþenu 1974. 1 þessari grein
eru kynnt aðalatriði hinna nýju reglna sigll. um bótaábyrgð farsala á
tjóni farþéga, þ.ám. farangurstjóni (1. kafli).
I 120. gr. sigll. eru skilgreind hugtökin „farsali“, „farþegi“, „far-
angur“ og „handfarangur“. Skipta skilgreiningar 120. gr. miklu máli,
ekki síst um gildissvið bótareglnanna (2. kafli).
Þungamiðja reglna 5. kafla um ábyrgð farsala eru ákvæðin um
bótagrundvöll, þ.á m. sérstakar reglur um sönnun, og takmörkun
ábyrgðar við tilteknar fjárhæðir (bótaþak). Reglur um grundvöll bóta-
ábyrgðar, þ.e. hvernig skaðabótaskylda stofnast, eru tvenns konar.
Annars vegar sakarlíkindai’egla, sem gildir um eftirfarandi: (1) lík-
amstjón og skemmdir eða missi handfarangurs, sem rakið verður til
skiptapa, strands, árekstrar, sprengingar, eldsvoða eða galla í skip-
inu, 137. gr., sbr. 2. málsl. 2. mgr. og 1. málsl. 3. mgr. 140. gr., (2)
skennndir eða missi farangurs, sem ekki er handfarangur, 138. gr.,
sbr. 2. málsl. 3. mgr. 140. gr., og (3) tjón af drætti (seinkun) á flutn-
ingi farþega, handfarangurs eða annars farangurs, 2. málsl. 137. gr.,
2. málsl. 1. mgi’. 138. gr., sbr. 4. mgr. 140. gr. Hins vegar er regla um
sakarábyrgð og sönnunarbyrði með venjulegum hætti, sjá 137. gr.,
sbr. 2. og 3. mgr. 140. gr. Gildir reglan bæði um líkamstjón og skemmd-
ir eða missi handfarangurs, ef tjónið verður ekki rakið til skiptapa,
strands eða annarra atvika, sem talin eru í 2. málsl. 2. mgr. 140. gr.
Lögin hafa skv. þessu ekki sömu reglu um ábyrgð farsala á öllu tjóni
farþega. Ástæður fyrir því eru einkum þær, að farþegar hafa misjafn-
ar aðstæður til að hafa áhrif á atburðarás eða fylgjast með því, sem
gerist, meðan á ferð stendur. Þegar farangur er í vörslum farsala eða
manna hans, getur farþegi t.d. almennt ekki haft áhrif á atvik, sem
orsakað geta tjón. Aðstaða hans til að sanna sök getur og verið erfið.
Þá eru rök fyrir sakarlíkindareglu. 1 þeim tilvikum, þar sem aðstaða
243