Tímarit lögfræðinga - 01.06.1988, Blaðsíða 21

Sjóveð í farmi eru rétthá. Þau ganga fyrir öllum eignarhöftum, sem
á farmi hvíla, öðrum en opinberum gjöldum, sbr. 1. mgr. 205. gr.58
Að því er varðar sjóveðrétt í skipi gildir hins vegar sú regla, að hann
gengur fyrir opinberum gjöldum, sjá 1. mgr. 198. gr. sigll. Nokkur
opinber gjöld („skipagjöld") eru þó tryggð með sjóveði í skipi skv.
5. tl. 197. gr.
Um forgangsröð sjóveða í farmi innbyrðis gildir sú meginregla
skv. 2. mgr. 205. gr., að veðkröfum skal fullnægja í þeirri röð, sem
þær eru taldar í 204. gr., og að kröfur, sem taldar eru í sama tölulið,
eru almennt jafn réttháar. Að þessu leyti gildir hið sama og um sjó-
veð í skipi, sbr. 2. mgr. 198. gr. Um kröfur skv. 1. og 2. tl. 204. gr.
gildir sú undantekningarregla, að yngri krafa gengur fyrir eldri, ef
þær stafa ekki af sama atburði. Er hér um svipaða undantekningu að
ræða og í lokaákvæði 2. mgr. 198. gr. um björgunarlaun o. fl.
Sjóveðréttur í farmi fyrnist á einu ári frá því að krafa stofnast,
ef honum er ekki fylgt eftir með lögsókn, áður en sá tími er úti, 207.
gr. sigll. Sama gildir eftir 201. gr. um sjóveðrétt í skipi. Fyrningar-
frestur hefst jafnan við stofnun kröfu. Ákvæðið er að norrænni fyrir-
mynd einfaldað mjög frá því, sem var eftir 232. gr. sigll. 1963. Um
hugtakið lögsókn vísast til fyrnl. nr. 14/1905.
Aðrar reglur um lok sjóveðréttar í farmi eru í 206. gr. Sú, sem
mestu máli skiptir, er að sjóveð fellur niður, þegar farmur er afhent-
ur. Réttaráhrif afhendingar eru því þau sömu og við haldsrétt, sjá
8. kafla. Sjóveð í skipi haggast hins vegar ekki við vörsluskipti, svo
sem áður hefur komið fram. Sjóveðréttur í farmi fellur og niður eftir
206. gr., ef farmur er seldur á nauðungaruppboði eða seldur í ferð í
þágu skips eða farms.
1 206. gr. eru ákvæði um, að sá, sem afhendir farm (og í sumum til-
viltum viðtakandi farms), beri persónulega skaðabótaábyrgð gagn-
vart veðhafa, ef hann verður fyrir tjóni við að missa veðtrygging-
una. Nánari skilyrði fyrir bótaábyrgð eru í 2. og 3. mgr.59 Vinnu-
veitandi þess, sem farm afhendir, getur einnig orðið bótaskyldur eftir
reglunni um vinnuveitandaábyrgð eða 171. gr. sigll.
58 Talið er, að sá, sem á lögveðrétt í lausafé og hefur það í sínum vörslum, geti skv. lög-
jöfnun frá 1. gr. veðl. nr. 18/1887 leitað fullnustu með því að stofna til nauðungar-
uppboðs án aðfararheimildar, sjá nánar Gaukur Jörundsson, bls. 85, Stefán Már Stefáns-
son (1985), bls. 36 og Þórður Eyjólfsson (1934), bls. 126. Má ætla, að eigandi sjóveð-
réttar í farmi eigi slíkan rétt.
59 Um skýringar á reglum þessum vfsast til Betænkning nr. 580/1970, bls. 25 og Innstill-
ing VIII, bls. 79-80.
83