Tímarit lögfræðinga - 01.06.1988, Blaðsíða 24

telst skip eða farmur í merkingu 11. kafla sigll., en ef ágreiningur
kemur upp, verður að leysa hann eftir öðrum réttarheimildum en
settum rétti, því að hvorki siglingalög né önnur lög skera úr um þetta.
í sigll. segir þó, að sjóveð í skipi nái til skipsbúnaðar. Hins vegar nær
sjóveðréttur ekki til kröfu til skaðabóta eða vátryggingarfjár fyrir
skip eða farm. Launakröfur njóta þó sjóveðréttar í vátryggingarfé
skips (3. kafli).
Kröfur, sem tryggðar eru með sjóveðrétti í skipi eru tæmandi
taldar í sigll. Helstai' þeirra eru launakröfur skipverja, skaðabóta-
kröfur fyrir tjón á mönnum eða munum, sem hlotist hefur í beinu
sambandi við rekstur skips, björgunarlaunakröfur, kröfur um fram-
lag til sameiginlegs sjótjóns og kröfur um skipagjöld (4. kafli).
Sjóveðréttur getur stofnast í skipi, þótt krafa sú, sem hann er til
tryggingar, sé ekki á hendur eiganda þess. Sjóveð fellur á skip, hvort
sem krafa beinist að útgerðarmanni skips, eiganda þess, afnotahafa,
farmsamningshafa eða umráðamanni (disponent). Getur eigandi skips
því þurft að greiða kröfur, er hann ábyrgist ekki persónulega, t. d.
launakröfu skipverja í þjónustu manns, sem tekið hefur skipið á leigu
(5. kafli).
Eftir sigll. gengur sjóveðréttur í skipi fyrir öllum öðrum eignar-
höftum í því, þ. á m. eldri og yngri sanmingsveðum. Haldsréttur skv.
200. gr. sigll. víkur fyrir sjóveðrétti í skipi, en gengur fyrir sanm-
ingsveði og öðrum eignarhöftum. Stofnist haldsréttur í skipi eftir
öðrum heimildum, víkur hann fyrir samningsveði. Sjóveðkröfum skal
fullnægja eftir þeirri röð töluliða, sem eru taldir í 197. gr. sigll.
Kröfur skv. sama tölulið eru jafnréttháar innbyrðis. Um kröfur um
björgunarlaun, bætur fyrir að fjarlægja skipsflak og framlag til sam-
eiginlegs sjótjóns gildir sú undantekning, að yngri krafa gengur fyrir
eldri og þær ganga fyrir öllum öðrum kröfum, sem áður hafa stofnast
í skipi (6. kafli).
Sjóveðréttur fellur yfirleitt ekki niður fyrr en skuldai’i hefur greitt
að fullu kröfu, sem veðið skal tryggja. Eigendaskipti að kröfu hafa
engin áhrif á sjóveðrétt. Eigendaskipti að skipi breyta almennt engu
um sjóveðrétt í því. Frá þeirri almennu reglu eru þrjár undantekning-
ai’ í sigll. 1985. Ein þeirra er sérstakt íslenskt nýmæli þess efnis, að
sjóveð í skipi fellur niður gagnvart grandlausum viðsemjanda eiganda
skips, ef veðrétturinn hefur vei’ið staðfestur með dómi eða dómsátt
og veðheimildinni hefur ekki verið þinglýst innan tiltekins frests. Hin-
ar tvær undantekningarnar skipta meira máli. Sú fyrri er, að sjóveð-
réttur fyrnist á einu ári, ef honum er ekki fylgt eftir með lögsókn
86