Tímarit lögfræðinga - 01.06.1988, Blaðsíða 34

nokkuð verulegt endurgjald fyrir. Heiti ráðstöfunar eða ytri umgerð
skiptir hér engu máli, ef ráðstöfunin var raunverulega gjöf eða ör-
lætisgerningur. Þetta var beinlínis tiltekið í 25. gr. eldri laga um gjald-
þrotaskipti, en óþarft þótti að gera það í 51. gr., þar eð slíkt var talið
felast í orðalagi ákvæðisins.7)
Hafi skuldara verið skylt að lögum að inna greiðslu af hendi, er
almennt ekki talið, að urn gjöf geti verið að ræða. Brýn lagaskylda
þarf ekki einu sinni að vera til greiðslu, heldur er hugsanlegt að líta
á ráðstöfun fjármuna án endurgjalds sem annað en gjöf, ef skuldari
hefur með réttu talið sér siðferðilega skylt að inna hana af hendi. Sem
dæmi um slíka ráðstöfun má nefna greiðslu á kröfu, sem er fyrnd,
ef atvik eru með þeim hætti, að ætla verður að aðrar aðstæður hafi
legið að baki greiðslunni en gjafmildi þrotamannsins.8) Eg tel þó, að
fara verði mjög varlega í það að telja slíkar ráðstafanir falla utan 51.
gr. gjaldþrotalaga. Víst er, að móttakandi greiðslunnar, þ.e. sá sem
riftunarkrafan beinist gegn, verður að sanna svo ótvírætt sé, að ekki
sé um gjafa- eða örlætisgerning að ræða.
Spyrja má, hvort það hafi úrslitaþýðingu, að aðiljum hafi báðum
verið ljóst eða mátt vera það ljóst, að um gjöf væri í raun og veru að
ræða. Fræðimenn virðast vera á einu máli um að þetta skilyrði þurfi
að vera fyrir hendi, þ.e. báðum aðiljum þurfi að vera ljóst, að um gjöf
eða örlætisgerning hafi verið að ræða, til þess, að riftun sé möguleg.9)
Hér verður þó enn að hafa hugfast, að riftunarregla 51. gr. byggir á
hlutlægum forsendum gagngert til þess að auðvelda þrotabúi riftun.
Sönnunarbyrðin fyrir því, að aðiljum hafi ekki verið ljóst, að um gjöf
hafi verið að ræða, hlýtur því að hvíla á þeim, sem heldur því fram,
þ.e. gjafþeganum. Ef sýnt er fram á af hálfu þrotabús, að ráðstöfun
hafi hlutlægt séð verið gjafa- eða örlætisgerningur, hljóta að verða
gerðar strangar kröfur, til að sannað þyki, að aðiljum hafi samt sem
áður ekki verið það ljóst, hvert eðli ráðstöfunar raunverulega var.
3.3. GJAFIR MILLI HJÓNA.
Sérstök ástæða er til að fjalla lítillega um gjafir milli hjóna. Það
hlýtur að vera sérstaklega rík freisting fyrir þann, sem veit eða grun-
ar, að fjárhagur hans sé svo slæmur, að gjaldþrot kunni að vera fram-
undan, að hygla maka sínum með gjöfum, enda viti skuldari, að slíkt
7) Alþingistíðindi 1977, 103. mál, bls. 32.
8) Tore Sandvik, bls. 32.
9) Sjá t.d. Stefán Má Stefánsson, bls. 158, og Tore Sandvik, bls. 32.
96