Tímarit lögfræðinga - 01.06.1988, Blaðsíða 39

4. UM 54. GR. GJALDÞROTALAGA.
4.1. ALMENN ATRIÐI. TlMAFRESTIR. HUGTÖK.
I 1. tl. 54. gr. er regla, sem heimilar riftun á greiðslu skuldar á síð-
ustu 6 mánuðum fyrir frestdag, ef greitt er með óvenj ulegum greiðslu-
eyri, fyrr en eðlilegt var, eða greidd var fjárhæð, sem úrslitum réð
um gjaldfæmi þrotamanns, nema greiðslan hafi virst venjuleg eftir
atvikum. Hafi slík greiðsla farið fram til nákominna á síðustu 2 ár-
um fyrir frestdag, er hún einnig riftanleg, nema sá sem riftun beinist
gegn sanni, að þrotamaður hafi verið gjaldfær þegar greiðslan var
innt af hendi og verið það þrátt fyrir greiðsluna.
Reglu þessari svipar til 19. gr. eldri gjaldþrotaskiptalaga nr. 25/
1929.
Regla 1. tl. er hlutlæg riftunarregla, sett til að skapa greiða leið
til að rifta greiðslum á skuldum, sem inntar eru af hendi með þeim
hætti, að almennt má ætla, að eitthvað sé athugavert við ráðstöfun-
ina, og ætla má, að hún hefði ekki verið gerð a.m.k. ekki með þess-
um hætti, ef fjárhagur skuldara hefði verið eðlilegur.
I 1. tl. eru þrjú skilyrði riftunar talin upp. Þessi skilyrði eru sjálf-
stæð, þannig að nægilegt er að einu þeirra sé fullnægt, allt að því til-
skildu að niðurlagsákvæði 1. tl. um, að greiðslan sé venjuleg eftir at-
vikum, eigi ekki við.
Áður en fjallað verður um einstök skilyrði ákvæðisins, er nauðsyn-
legt að átta sig á hugtökunum skuld og greiðsla og hvaða merkingu
þau hafa í 54. gr.14)
Ákvæðið heimilar riftun á greiðslu skuldar. Skuldin getur bæði ver-
ið krafa um peningagreiðslu, svo sem oftast myndi vera, en einnig
krafa um annars konar greiðslu en peninga. Það er skilyrði, að til skuld-
ar hafi verið stofnað, áður en greiðslan fór fram, og að greiðslan sé
ekki endurgjald fyrir t.d. vöru, sem þrotamaður fær í hendur við
greiðsluna. Skuldin verður að hafa stofnast óháð greiðslunni, „þann-
ig að greiðslan hafi ekki verið forsenda þess að fá gagngreiðsluna"15),
eins og vera myndi t.d. við staðgreiðslukaup. Með greiðslu í 54. gr.
er átt við, að verðmæti þau, sem skuldarinn innir af hendi, gangi
raunverulega til lækkunar eða fullrar greiðslu á skuldum hans við
kröfuhafann. Nafn það, sem aðiljar kunna að gefa viðskiptum þess-
um, skiptir ekki máli í þessu sambandi. Oft fer greiðsla á skuld fram
14) Sjá Stefán Má Stefánsson, bls. 164—166.
15) Sjá Stefán Má Stefánsson, bls. 164 og 165, sjá og Mogens Munch, bls. 430—431.
101