Tímarit lögfræðinga - 01.06.1988, Blaðsíða 35

muni síðar geta komið honum sjálfum til góða á margan hátt, t.d. með
því að hinn makinn verði þannig betur í stakk búinn til að sinna hinni
gagnkvæmu framfærsluskyldu hjóna, sem ákvæði 1. kap. 1. 20/1923 um
réttindi og skyldur hjóna leggja honum á herðar.
I eldri lögum um gjaldþrotaskipti nr. 25/1929 var í 27. gr. sérstakt
ákvæði um riftun á öllum afhendingum milli hjóna við tilteknar aðstæð-
ur fyrir skipti, hvort sem um gjafir, kaup, afsöl eða kaupmála væri
að ræða. Ákvæðið gilti einnig um aðra tilgreinda aðilja, sem teljast
persónulega nákomnir þrotamanni.
Slíkt sérákvæði er ekki í gildandi lögum. Það er talið, að reglu 51.
gr. gjaldþrotalaga verði einnig beitt um gjafir milli hjóna. Því ákvæði
verður einungis beitt í tengslum við gjaldþrotaskipti. I 33. gr. 1. 20/
1923 er ákvæði, sem heimilar kröfuhafa þess hjóna, er gefið hefur hinu
gjöf, að ganga að gjafþega með tilteknum hætti. Ekki var talin ástæða
til að nema ákvæði þetta úr gildi,10) enda hefur það sjálfstæða þýð-
ingu, þar sem því verður beitt, þótt gjaldþrotaskipti á búi gefanda
standi ekki yfir.
önnur atriði skilja reglur þessar einnig að, t.d. möguleikar varðandi
endurheimtu og forsendur riftunarinnar.
Af 2. mgr. 30. gr. 1. 20/1923 leiðir, að aðrar gjafir en tækifæris-
gjafir og þess háttar gjafir eru gildislausar, nema um þær sé gerður
kaupmáli. Þar sem 3. tl. 51. gr. gjaldþrotalaga undanskilur einnig tæki-
færisgjafir, styrki og þess háttar, ef gerningar þessir voru ekki kostn-
aðarsamari en svaraði til aðstöðu þrotamanns, hafa einungis gjafir á
grundvelli kaupmála þýðingu hér.
Þrotabú getur því rift gjöf, sem felst í kaupmála, ef skilyrði 51. gr.
eiga við að öðru leyti.* 11) Sjá til hliðsjónar HRD V (1934), bls. 560.
Reglu 51. gr. má einnig beita til að rifta gjöf, sem felst í eftirgjöf
hjúskapareignar við gerð skilnaðarsamkomulags, að því tilskildu, að
atvikum sé að öðru leyti svo háttað, að ákvæðið eigi við.12) 1 þessum
tilvikum verður að líta á það sem gjöf, sem hinn makinn fékk af eign-
um umfram það sem honum bar, ef helmingaskiptareglan hefði verið
lögð til grundvallar við skiptingu á hjúskpareignum hjónanna. Þetta er
tekið beinlínis fram í gr. 5.2. í norsku lögunum um „fordringshavernes
dekningsrett“ frá 1984.13)
Telja verður að þessi regla gildi einnig í íslenskum rétti, sé öðrum
10) Alþingistíðindi, 1977, 103 nd„ bls. 32.
11) Sjá t.d. Stefán Már Stefánsson, og Mogens Munch, bls. 423—424.
12) Mogens Munch, bls. 420.
13) Sjá einnig Peter Lödrup í Lov og rett, 6. tbl. 1985, bls. 340—344.
97