Tímarit lögfræðinga - 01.06.1988, Blaðsíða 40

á grundvelli kaupsamnings eða afsals, og er því kaupverðið talið greitt
með niðurfellingu kröfu á hendur skuldara. Það sem úrslitum ræður
hér, er hvort tilgangur ráðstöfunar var í raun og veru greiðsla skuld-
ar eða ekki. Ymis atriði eru hér til leiðbeiningar. Oft ákveða aðiljar
„kaupverð" með hliðsjón af fjárhæð skuldar á þeim tíma, sem ráð-
stöfun fer fram á. Er slíkt vitaskuld vísbending um, að tilgangur
„kaupanna“ sé að greiða skuldina.
Fyrir kemur, að skuld er greidd fyrir milligöngu 3ja manns. T.d.
þannig, að skuldari afhendir 3ja manni lausafé og endurgjald þessa
þriðja aðilja á að greiðast í peningum til kröfuhafa. Regla 54. gr.
getur átt við í slíkum tilvikum, ef tilgangur viðskiptanna af hálfu
skuldara eða kröfuhafa er greiðsla á skuld.
Nú nýverið gekk dómur í Hæstarétti í málinu nr. 120/1986 (dóm-
urinn gekk 3. júní 1987).
Málavextir voru þeir, að verktakafyrirtækið V stofnaði til um-
talsverðra skulda við kaupfélagið H vegna vöruúttekta. Skuldir
þessar lentu í verulegum vanskilum og hóf lögmaður H inn-
heimtuaðgerðir í nóvember 1983 og gerði fjárnám hjá V til
tryggingar skuldinni í byrjun desember það ár. Um það leyti
afsalaði V loftpressu og borgeit ásamt fylgihlutum til þeirra P
og K, og skyldu þeir greiða kaupverðið með því að yfirtaka skuld
V við H. Gerðu allir aðiljar þann 19. desember með sér „skuld-
skeytingarsamning“ þessa efnis.
Bú V var tekið til gjaldþrotaskipta, og var frestdagur talinn 6.
apríl 1984. Krafist var riftunar á greiðslu skuldar V við H, sem
gerð var með ofangreindum hætti, og var kröfunni beint gegn H
einum. I dómi héraðsdóms var fallist á riftunarkröfuna með þeim
rökstuðningi, að tilætlan forráðamanna V hafi frá upphafi verið
sú að greiða H skuld hans með þeim hætti, að hann fengi í sinn
hlut andvirði ofangreindra tækja. Með hliðsjón af 1. tl. 54. gr.
var ekki talið skipta máli, að H fékk ekki tækin í hendur heldur
andvirði þeirra. Var því talið vera um greiðslu á skuld að ræða
í skilningi 54. gr„ og þar sem greiðslueyririnn var talinn óvenju-
legur, var fallist á kröfuna um riftun.
Meirihluti Hæstaréttar staðfesti niðurstöðu héraðsdóms, og
bætti við, að H hefði fengið goldna skuld V með þeim hætti, að
V hefði afsalað til P og K umræddum lausafjármunum gegn því,
að þeir tækju að sér greiðslu á skuld V við H. Var talið, „að með
þessum greiðsluhætti hafi V goldið skuld sína við áfrýjanda (H)
102