Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1929, Blaðsíða 57

57
kenningar hér; þær eru hvort sem er hálf-karaðar, og eng-
inn veit enn, hvað ofan á kann að verða að síðustu. Þó
virðist sumt benda á, að efnið leysist upp að síðustu i ör-
smáar rafsegulmagnaðar hringiður.1)
18. Síöari kjarna-rannsóknir Buther-
fords. Áður en lokið er að segja frá frumeindakenningu
siðari ára, þykir rétt að geta um síðari rannsóknir Ruther-
fords á kjörnum binna léttari frumefna.
Hann byrjar á því að spyrja, úr hverju kjarnar frumefn-
anna séu til orðnir. Spurningu þessari er að nokkru leyti
svarað með rannsókninni á hinum geislandi efnum. Gamma-
geislarnir, sem aðeins virðast vera örsmáar hræringar í ljós-
vakanum, koma beint frá kjarnanum og eru þvi nú stund-
um nefndir kjarngeislar, enda skýra þeir með tíðni sinni frá
rafmagnshleðslum kjarnans og bera á burt með sér ofurlítið
af þyngd eða orkumagni eindarinnar. Betageislarnir eru
negativar rafeindir, er ýmist stafa frá kjarna eða brautunum
umhverfis hann og bera i burt með sér sem svarar tæpum
V* af þyngd eindarinnar. En alphageislarnir eru positívt
hlaðnar heliumseindir, sem sprengdar eru út úr kjörnunum
og setja þær þjmgd eindarinnar niður um 4 heilar einingar.
Eru þá kjarnar frumeindanna yfirleitt oi'ðnir til úr svo og
svo mörgum helium eindum með negatívum rafeindum í
milli sin, til þess að tengja þær hverja annari, og þessari
gammageislan, sem ber vott um rafmagnshleðslu kjarnans?
Eða eru þeir til orðnir úr einhverju enn léttara frumefni,
h d. vatnsefninu, sem er léttasta frumefnið, likt og Proust
gat til 1815? (Sbr. II,i).
Heliumseindin hefir eindaþungann 4, en vatnsefniseindin
er léttust, hefir eindaþungann 1,008. Ekki getur hún orðið
til úr heliumseindinni, sem er þvi sem næst fjórum sinnum
þyngri, nema þá því aðeins, að heliumseindin geti skipt sér
upp í fjórar vatnsefniseindir. Hitt er nær að ætla, að vatns-
etniseindin mj'ndi uppistöðuna bæði í helium-efninu og öðr-
urn þyngri frumefnum, að frádregnum þeim betaögnum og
gammageislum, er hún kann að spara við sameininguna.
Af þvi að kjarnar frumefnanna eru svo smáir og faslir í
sér, er erfitt að komast að því sanna i þessu efni, og þó
hefir það nú líka verið rejmt. Rutherford reyndi að beina
alphaögnum sem tundurskeytum á kjarna nokkurra loft-
t) i’. Eddinglon: The Natnre of the Physical JVorld, 1928, Chap. X.
8