Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1929, Blaðsíða 131

VI. Upphaf og endalok.
1. Yfirsýn. Vér höfum nú í undanfarandi köflum
skyggnzt niður i undirheima efniseindanna, sem allir hlutir
á bimni og jörðu eru orðnir til úr. Vér höfum séð, að hver
og ein einasta efniseind er skipulagt kerfi positívra og nega-
tivra rafeinda, þar sem hinar negativt hlöðnu rafeindir snú-
ast eins og reikistjörnur i kringum hinar positívt hlöðnu
kjarna-sólir sínar. Vér höfum séð, að þessi örsmáu sól-
kerfi efniseindanna safnast saman í feiknamiklar efnishvirf-
ingar, hinar svonefndu þyrilþokur, er síðar verða að mæðr-
um sólna og sólhverfa. Vér höfum séð, að sólirnar verða
ýmist að risasólum, miðlungssólum eða dvergsólum eflir þvi,
hvernig efniseindunum i þeim er farið, hvort þær hafa tvo,
einn eða enga rafeinda-hringa umhverfis sig. Vér höfum og
séð, að sólirnar geisla frá sér óhemju af ljósi og hita, með
þvi að ónýta þau hin þungu geislaefni, er felast í iðrum
þeirra, og að geislaorka þessi virðist fara alveg til ónýtis út
i geiminn, nema í þeim örfáu tilfellum, þar sem sólkerfi
verða til og ein reikistjarna af hverjum tíu verður byggileg,
elur líf og meðvitund í skauti sínu. Er þetta tilviljun ein,
eða er þetta markverðasta tilraun náttúrunnar lil þess að ná
einhverju æðra marki? Eða býr eitthvað æðra að baki þess-
aii sýnilegu náttúru, sem oss aðeins grunar? Er hún sjálf
orðin til i þarfir einhvers æðra markmiðs? Og hvert er þá
upphaf hennar og endalok? Eða hefir hún nokkurt upphaf
og endalok? Er hún sjálf ekki eilif hringiða nýsköpunar og
tortímingar?
Margt bendir nú til þess, að efniseindirnar og jafnvel sjálfar
rafeindirnar séú i innsta eðli sinu ekki annað en örsmáar
hringiður eða sveipar, er lyki um svo og svo mikið afgeisla-
orku, sem fyr eða síðar 1diýzt út úr þessum varnargörðum
sinum í líki Ijóss og hita. En hvaðan er þá fyrsta frumþoka