Búnaðarrit - 01.01.1890, Qupperneq 9

5
er komið og straumurimi minnkar, þá botnfellur sand-
urinn smámsaman, og árfarvegurinn getur hlaðið sig
upp; en þegar vöxtur er í ánni, þá flæðir hún yfir
bakka sína og ber hin smámuldu efni, sand og leðju,
með sjer út yflr landið í kring, en þau botnfalla þar;
þetta endurtekur sig aptur og aptur, og fer jarðvegur-
inn þá sívaxandi og frjófsemi hans eykst1 2 * * * * *. — Þetta er
alþekkt frá flæðiengjum.
Þá vinna jöklarnir mikið að jarðvegsmyndaninni.
Grjót það, sem ofan á jökulinn fellur, flyzt með honum,
þar til hann þrýtur; en auk þessa grjóts rífur jökul-
inn og nýr bergið, sem hann hvílir á, og flyzt því
grjót og leðja með honum bæði ofan og neðanverð-
um!. Framburður jöklanna er mjög stórkostlegur, og
margir hólar, holt og ásar hjer á landi, er lítið annað
en jökulframburður.
Loptið vinnur sífellt jafnfrarat vatninu að því, að
leysa sundur bergin. Súrefni loptsins þrengir sjer inn
í hverja smugu, hversu lítil, sem hún er, og leitast al-
staðar við að leysa efni þau, sem fyrir eru, eða eitt-
hvað af þeim, til þess að sameinast þeim. Og því tekst
mikið. Komist það t. d. að járni eða járnsamböndum,
þá sameinast það járninu, eða járnið sýrist, sem svo er
kallað8; hið sama er að segja um mangan. Blágrýti og
1) Víða eru stórar landspildur, og jafnvel heil lönd, sem hafa
þannig myndaðan jarðveg. Framburðurinn úr Níl nær yfir 400 Q
mílur, og er hjer um bil 30 feta þykkur. Sagt er, að á 1000 ár-
um þykkni jarðvegurinn þar um 1.6 meter.
2) Jöklarnir renna sem ár og lækir, þó hraði þeirra sje að jafn-
aði lítill; sjá um þetta „Nokkur orð um jarðfræði, eptir Þ. Th.“.
3j Þegar súrefnið kemst að járni, þá er það annaðhvort járnsýr-
ingur (Jernforilti) eða ryð, er myndast. Járnsýringur myndast þar,
Bem lítið lopt kemst að; liann er samsettur af 56 hlutum járns og
16 lilutum súrefnis eptir þyngd; er hann og samhönd hans við kol-