Búnaðarrit - 01.01.1890, Blaðsíða 25

21
hyrnd stykki, sem hafa skeljabrot. — Pur og mulin í
dust er hún mórauð (brún).
Moldsýran er mjög þungleysanleg 1 vatni; sje vatnið
heitt, leysist hún þó betur.
Þannig leysist 1 hluti moldsýru í 8333 hlutum vatns,
sem er 6°.
1 hluti moldsýru í 5371 hlutum vatns, sem er 18°
1 — — 1190 — —----------- 50°
1 — — - 625 — —----------- 100° K
Moldsýra er sterkari sýra en kolsýra, og rekur hún
hana því úr samböndum sínum við málmsýringuna, en
myndar sjálf sölt með þeim. Þannig breytist, því
kolasúrt kali (pottaska) í moldsúrt kalí, kolasúrt natrón
(sóda) í moldsúrt natrón o. s. frv. Moldsúru söltin af
kalí, ammóníaki ognatrónieru ljettleysanleg í vatni, en
önnur moldsúr sölt eru þungleysanleg og óleysanleg.
Moldsúrt kalk og moldsúrt ryð binda uppleyst ammóní-
ak, og myndast þá tvöföld sölt1 2 3 *.
Moldefnin sjálf eru ekki jurtanærandi, en þegar þau
uppleysast, þá myndast sambönd af þeim, sem jurta-
gróðrinum verður að notum. Af holdgjafa þeim, sem
moldefnin innihalda, myndast ammóníak og saltpjeturs-
sýra, en þessi sambönd eru bæði mikilsverð jurtunum;
steinefnin8 eru og ljettleysanleg, og því aðgengileg fyrir
rætur jurtanna (sbr. bl. 17).
Moldin drekkur í sig mjög mikið vatn, allt að
180°/o, og sleppir því seint; hún liitnar fljótt sökum
1) Tölurnar teknar eptir fyrirleatrum, C. P. A. Tuxon, yfir jarð-
vegsfræði.
2) í efnafræðinni er það kallað tvöfalt salt, þegar ein og sama
sýra er í sambandi við tvo málmsýringa i einu sambandi.
3) Steinefni kallast bin óbrennanlegu efnasambönd, sem jurta-
leifarnar innihalda o: askan.