Búnaðarrit - 01.01.1890, Side 31

27
verið sýra eða stofn (Base), eða þá salt (samband sýru
og stofns); þetta nefnist efnatökuafl (Absortbtionsevne)
matjarðarinnar.
Sje tekið dálítið af saltpjetri (o: saltpjetursúru kalki)
uppleystum í vatni, og hellt í glerpípu fyllta með mat-
jörð, og vatnið látið síga í gegn, þá verður lcalí eptir í
jörðinni, en hún sleppir í þess stað kalki eða magnisíu,
svo að í vatninu finnst eigi saltpjetur, þá er það hefir
sigið í gegn, heldur saltpjetursúrt kalk, eða saltpjetur-
súr magnisía. Ef í stað saltpjeturs væri í vatninu upp-
leyst saltpjetursúrt natrón eða saltpjetursúrt ammóniak,
þá færi á sama hátt, að natrön og ammönialc yrði eptir
í jörðinni, en kalk eða magnisía fyndist í vatninu.
Sje sams konar tilraun gjörð með brennisteinssúrt
alkalí1, þá verður og alkalí eptir, en brennisteinssýran
kemur í gegn í sambandi við kalk (gibs) eða magnisíu
(enskt salt). Og væri tilraunin gjörð með matarsalt,
klórkalíum eða salmíak, þá yrði natríum, kalíum og
ammóniak (ammón) eptir, en klór sigi í gegn og fynd-
ist í vatninu í sambandi við kalíum eða magnisíum.
Af þessu sjest því, að jörðin tekur (absorberer) lcalí,
natrön og ammóníak í skiptum fyrir kalk og magnisíu,
en hún getur ékki telcið saltpjetursyru, brennisteinssýru
og klór.
Fosforsýru og kolsýru getur jörðin tékið, sem sjá má
af því, að sje fosforsúrt kalí eða kolasúrt kalí uppleyst
í vatni látið síga í gegu um matjörð, þá fylgir hvorki
sýran nje stofninn með vatninu í gegn. Jörðin tekur
1) Alkalímálmar nefnast málmarnir, kalíum og natríum og
nokkrir fleiri málmar. Sambönd þeirra, eru nefnd alkalísambönd,
en af því að sambönd ammóniaks eru þeim skyld frá cfnafræðis-
legu Bjónarmiði, þá eru þau talin einnig til alkalisambandanna,
Hjor er því átt við kalí, natrón og ammóníak.