Búnaðarrit - 01.01.1890, Qupperneq 33

29
Hin raestvarðandi jurtanærandi efnasambönd: fosfor-
syra. kaU og ammöníak bindast í smámoldinni af þeim
samböndum, sem nú skal greina:
Fosforsyran af kolasúru kalki og kolasúrri magni-
síu, ryðhydrati og leirjarðarliydrati1, vatnskenndum kís-
ilsúrum tvöfaldsöltum, sem innihalda kalk og magnisíu,
og af húmussúrum söltum2.
Kalí af myndlausri (amorph) kýsilsýru og vatns-
kenndum kísilsúrum söltum.
Ammöníak af fosforsúrri magnisíu, húmussúru kalki
og kísilsúrum söltum. Aptur á móti bindur myndr
lausa kisilsyran ekki ammóníah, eins og fosforsúr magni-
sía og húmussúrt kalk ékki bindur kalí, af því að hú-
mussúrt kalí er ljettleysanlegt.
Smámoldin getur tekið efnin úr vatni, þó mjög lítið
sje af þeim í því, og þannig tekst fosforsýra, þó eigi
sje meira af henni en 1 hluti í 20 þúsund hlutum vatns,
og kalí, þó eigi sje meira af því en 1 hluti í lOþúsund
hlutum vatus. Yatnið í jörðunni inniheldur því ætíð
mjög lítið af þessum efnum.
Efnasamböud þau, sem bindast í smámoldinni eru
mjög þungleysanleg í vatni — óleysanleg, sem kallað
er — en þau geta leyzt upp í kolasúru vatni og hú-
mussúru vatni, en þó miklu betur með saltsýru. Jurta-
1) Það, sem í efnafræðinni nefnast hydröt eru eiginlega stofnar,
og má álíta hydrötin vera málmsýringa (basisk 11 te) og vatn; þann-
ig er þá leirjarðarhydrat samsett af 102 hl. leirjarðar (A2Oa), og
54 hl. vatns, en ryðhyðratið af löO hl. ryðs (Fe20a) og 64 hl.
vatns.
2) Þegar leysauleg fosforsýra komur í matjörðina, þá myndar hún
fljótt þungleysanleg sambönd moð kalki og magnisíu, en síðar geng-
vr þó fosforsýran úr þeim samböndum og í samband við ryð og
leiqörð.