Búnaðarrit - 01.01.1890, Síða 166

162
mjólk sú settist illa, sem flutt liaíði verið töluverða
vegalengd áður hún var sett. Orsökin til þess var
lialdið að væri sú, að við hristinginn myndu hinar stærri
feitiagnir í mjólkinni skiptast í sundur; en væri svo,
þá var og eðlilegt að mjólkin settist ver á eptir, því
vegna þess að minnstu feitiagnirnar hafa miklu minna
afi hlutfallslega en þær stærri, til þess að lypta sjer
upp að yfirborði mjólkurinnar1, þá eru það og þær, sem
eptir verða helzt, og sezt því sú mjólk ver, sem smáar
feitiagnir eru í en sú, þar sem þær eru stærri.
En hversu líkleg sem skoðun þessi var í fljótu
bragði á að líta, þá var hún þó alls eigi fullnægjandi,
en til þess bar það, að þó mjólkin stæði kyrr, ef hún
að eins kólnaði töluvert áður liún var sett, þá settist
hún illa. Þegar á þetta var litið, þá virtist standa nær
að álíta það kólnunina, sem væri þess valdandi, að mjólkin
settist illa. Petta hefur og sannast af tilraunum, er
danskur maður, Fjord, kennari við landbúnaðarháskólann
í Kaupmannahöfn, gjörði vorið 1880.
Hann tók sams konar mjólk, setti nokkuð af lienni
strax, áður hún kólnaði til muna, nokkru ljet hann aka
í 2 kl.st., og enn ljet hann nokkuð standa í fötu jafn-
langan tima og kólna áður sett var. Þegar mjólkin
kom úr akstrinum, setti hann sumt af lienni strax, en
sumt liitaði liann svo það varð 30° C. og enn annað
svo að það varð 40° C., og setti það svo.
Árangurinn af tilraunum þessum var sá, að það
sannaðist, að hristingurinn hefði út af fyrir sig því nær
enga þýðingu, en kólnunin væri skaðleg; en jafnframt
sannaðist það, að ráða mætti bót á því, þó mjólk kóln-
1) Stærð feitiagnanna í kúamjólk er talin í pvermál ’/r.oo til
Vioo af millimeter; aliið til að lypta þeim upp vex eptir hlutfallinu
r3, en mótstaðan eigi nema r2.